Zapraszamy do zapoznania się z Biuletynem nr 9/2017 opracowanym przez naszych prawników
31.05.2017

I. ZMIANY W PRZEPISACH

ZMIANA REGULACJI DOTYCZĄCYCH ODPOWIEDZIALNOŚCI ZAMAWIAJACEGO
ZA WYNAGRODZENIA PODWYKONAWCÓW

Za sprawą nowelizacji art. 6471 Kodeksu cywilnego, zmienią się zasady dotyczące odpowiedzialności inwestora za wynagrodzenia w procesie inwestycyjnym.

Od 1 czerwca 2017 r. zmienia się mechanizm powstania solidarnej odpowiedzialności zamawiającego za wynagrodzenia uczestników procesu budowlanego. Wykonawca lub podwykonawca będą dokonywali zgłoszenia inwestorowi faktu wykonywania konkretnego przedmiotu zamówienia przez danego podwykonawcę i jeśli w ciągu 30 dni od dokonania takiego zgłoszenia inwestor nie wyrazi sprzeciwu wobec zatrudnienia danego podwykonawcy – powstaje jego solidarna odpowiedzialność za zapłatę temu podwykonawcy wynagrodzenia. Zgłoszenie i sprzeciw wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Zgłoszenie takie nie będzie potrzebne dla powstania odpowiedzialności inwestora, jeśli w pisemnej umowie między zamawiającym a wykonawcą został wskazany oznaczony podwykonawca.

Nowelizacja wprowadza również pewne ograniczenie odpowiedzialności inwestora. Będzie on bowiem ponosił odpowiedzialność do wysokości ustalonej w umowie zawartej pomiędzy podwykonawcą a wykonawcą, ale maksymalnie do wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy za dane roboty.

Nowe regulacje stosuje się do umów o roboty budowlane zawartych po dniu wejścia w życie ww. nowelizacji.

ŁATWIEJSZE DOCHODZENIE WIERZYTELNOŚCI

Z dniem 1 czerwca 2017 r. wejdą w życie przepisy ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności.

Ustawa wprowadza m.in. nowość w postępowaniu egzekucyjnym w administracji w postaci Rejestru Należności Publicznoprawnych. Gromadzone w nim będą informacje o zaległościach publicznoprawnych, takich jak na przykład niezapłacone podatki, cła czy kary administracyjne. Wszczęcie procedury rejestrowej wobec danego podmiotu uzależnione będzie od przekroczenia łącznej kwoty jego zobowiązań w wysokości 5000 zł. Dłużnik zostanie uprzednio powiadomiony o grożącym mu ujawnieniu w Rejestrze i możliwości dobrowolnej spłaty zobowiązań albo wniesienia sprzeciwu rozpatrywanego przez Sąd Administracyjny w terminie 30 dni od zawiadomienia.

Zmianie ulegnie również procedura cywilna w zakresie postępowania zabezpieczającego, w szczególności upadek zabezpieczenia roszczenia pieniężnego w razie wygranej powoda nastąpi dopiero po dwóch miesiącach (dotąd obowiązywał okres miesięczny).

Rozszerzono także zakres informacji uzyskiwanych od dłużnika w ramach wyjawienia majątku (postępowanie przed sądem mające na celu ustalenie majątku, jaki dłużnik posiada, w którym to postępowaniu dłużnik, pod przysięgą i groźbą odpowiedzialności karnej, składa oświadczenie co do posiadanego majątku). Dłużnik zmuszony będzie ujawniać także informacje o odpłatnych i nieodpłatnych czynnościach prawnych, jakich przedmiotem była rzecz lub prawo o wartości przekraczającej wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę (wg dnia dokonania czynności), dokonanych na rzecz osób trzecich w pięcioletnim okresie poprzedzającym wszczęcie wobec niego egzekucji, w wyniku których to czynności stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu niż przed dokonaniem czynności. Ma to dać wierzycielom narzędzie do stosowania instytucji tzw. skargi paulińskiej – a więc doprowadzenia do uznania czynności dokonanej z pokrzywdzeniem wierzyciela – za bezskuteczną.

Nowelizacja wprowadza również zmiany w zakresie spraw rozpoznawanych w postępowaniu grupowym.

OD PRZYSZŁEGO ROKU KONIEC Z PAPIEROWYMI ZWOLNIENIAMI LEKARSKIMI

Opublikowano nowelizację ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, która z dniem 30 czerwca 2018 r. wyłączy możliwość wystawiania papierowych zwolnień lekarskich

W obecnym stanie prawnym wystawianie zwolnień lekarskich w formie elektronicznej wymaga użycia kwalifikowanego podpisu elektronicznego, którego koszt zakupu obciąża lekarza albo podpisu potwierdzonego profilem zaufanym ePUAP za pośrednictwem systemu teleinformatycznego ZUS, co z kolei uznawane jest za zbyt skomplikowane.

Z grudniem br. nowelizacja da lekarzom możliwość uwierzytelniania zwolnień elektronicznych przy pomocy Platformy Usług Elektronicznych ZUS. Znajdzie to zastosowanie także do wystawiania elektronicznych zaświadczeń orzeczników ZUS o braku przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku oraz do wniosków w przedmiocie przyznania i wypłaty zasiłku chorobowego.

Od lipca przyszłego roku – stosowanie elektronicznych zwolnień ma być obligatoryjne.

WIĘCEJ SPRAW W POSTĘPOWANIU UPROSZCZONYM

Z dniem 01 czerwca 2017 r. wejdzie też nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego, mocą której m.in. rozszerzono zakres sprawy rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym (formularzowym). Dotąd postępowanie obejmowało sprawy do wartości przedmiotu sporu wynoszącej 10.000,- zł. Obecnie limit ten zwiększony zostanie dwukrotnie, a więc do 20.000,- zł.

ZWALCZANIE NIEUCZCIWEJ KONKURENCJI – NOWY CZYN WYRAŹNIE ZDEFINIOWANY JAKO CZYN NIEUCZCIWEJ KONKURENCJI

W dniu 01 czerwca 2017 r. wchodzi także nowelizacja ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r.
o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zdefiniowano w niej czyn nieuczciwej konkurencji polegający na przekazaniu przez wierzyciela informacji gospodarczej do biura informacji gospodarczej z naruszeniem obowiązujących w tym zakresie przepisów oraz niezażądanie przez wierzyciela aktualizacji albo usunięcia informacji gospodarczej mimo zaistnienia obowiązku aktualizacji albo usunięcia, czy też niewykonanie takich czynności przez biuro pomimo istnienia w tym zakresie obowiązku (art. 17f).

UGODY ZAWIERANE PRZEZ JEDNOSTKI SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH
W SPRAWIE SPORNYCH NALEŻNOŚCI CYWILNOPRAWNYCH

Ustawa z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności wprowadza także, z dniem 1 czerwca br., zmiany do ustawy o finansach publicznych oraz do ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Jednostka sektora finansów publicznych została wyraźnie upoważniona do zawarcia ugody w sprawie spornej należności cywilnoprawnej w przypadku dokonania oceny, że skutki ugody są dla tej jednostki albo Skarbu Państwa czy budżetu jednostki samorządu terytorialnego korzystniejsze, niż prawdopodobny wynik postępowania sądowego lub arbitrażowego.

Ocena skutków ugody winna nastąpić na piśmie i uwzględniać okoliczności sprawy, w tym zasadność spornych żądań, możliwości ich zaspokojenia i przewidywany czas trwania i koszty postępowania sądowego i arbitrażowego.

Taka ugoda oraz jej wykonanie nie będzie stanowić naruszenia dyscypliny finansów publicznych.

ZMIANA DOPUSZCZALNEGO CZASU PRACY KOBIET W CIĄŻY PRZY KOMPUTERZE

Za sprawą Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią, zwiększono, z dniem 1 maja 2017 r., dopuszczalny czas pracy kobiet przy komputerze z 4 godzin do 8.

Rozwiązanie takie podyktowane jest uznaniem, iż praca przy komputerach nowego typu przez czas do 8 godzin nie stanowi już pracy w warunkach szkodliwych.

Ustawodawca zastrzegł jednak, że czas spędzony przy obsłudze komputera nie może przekraczać jednorazowo 50 minut, a po tym czasie kobiecie przysługuje 10-minutowa przerwa, wliczana do czasu pracy.

II. ORZECZNICTWO

OBOWIĄZEK ODPROWADZANIA PRZEZ SZPITAL SKŁADEK TAKŻE OD PENSJI LEKARZA ZATRUDNIONEGO PRZEZ ZEWNĘTRZNĄ FIRMĘ, GDY LEKARZ ŚWIADCZY NA OBU UMOWACH TĘ SAMĄ PRACĘ

Wyrok Sądu Najwyższego z 27 kwietnia 2017 r., sygn. akt I UK 182/16

Wyrok odnosi się do spotykanej praktyki omijania przepisów, polegających na zatrudnianiu pracownika przez zewnętrzną firmę posiadającą umowę ze szpitalem, na podstawie to której umowy – zewnętrzna firma realizuje usługi w szpitalu, a zakres tych usług sprowadza się do tego, że pracownicy szpitala wykonują po godzinach swojej etatowej pracy w szpitalu – tę samą pracę, tylko że formalnie działając na zlecenie odrębnego podmiotu.

W praktyce najczęściej sytuacja wygląda tak, że lekarz (ale też i przedstawiciele innych zawodów medycznych) wykonuje pracę w tym samym miejscu, wręcz w tym samym gabinecie, jednakże przepracowane w ten sposób godziny nie są wliczane do obowiązujących w stosunku pracy limitów czasu pracy, nie powodują naliczania dodatków za nadgodziny.

Sąd Najwyższy uznał, że taka sytuacja, niezależnie od tego, że lekarz w zewnętrznym podmiocie jest zatrudniony na kontrakcie – jest cały czas wykonywaniem pracy na rzecz pierwotnego pracodawcy (szpitala) – zatem obliguje tego pracodawcę do odprowadzania składek także od wynagrodzenia, jakie lekarz otrzymuje od podmiotu współpracującego ze szpitalem
w omawianym zakresie.
Podstawą takiego rozstrzygnięcia jest art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z nim, za pracownika uważana jest również osoba wykonująca pracę na podstawie umowy agencyjnej, zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

WYKORZYSTANIE W SĄDZIE NAGRANIA UZYSKANEGO BEZ WIEDZY OSÓB NAGRYWANYCH

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 2 marca 2017 r., sygn. akt I ACa 1021/16

W przywołanej sprawie, strona próbowała wykorzystać jako dowód nagranie uzyskane bez wiedzy osób nagrywanych. Wykorzystaniu tego dowodu sprzeciwił się przeciwnik procesowy – kwestionując autentyczność nagrania i wskazując, że powstało ono bez wiedzy, a tym bardziej zgody, osób nagrywanych i nie jest znane pochodzenie oferowanego nagrania.

Sąd I instancji dowodu nie dopuścił, a sąd II instancji tę decyzję poparł.

Podstawą tej decyzji nie było jednak automatyczne wykluczenie możliwości przeprowadzenia dowodu z nagrania dokonanego z ukrycia, a fakt, że wnioskujący o przeprowadzenie tego dowodu – pomimo zarzutów przeciwnika – w żaden sposób nie próbował dowodzić autentyczności nagrania, nie wyjaśnił nawet, w jaki sposób nagranie pozyskał. Dowodu zatem, zdaniem sądów, nie uwiarygodniono na tyle dostatecznie, aby mógł być on podstawą rozstrzygnięcia. W szczególności zasugerowano tutaj konieczność złożenia przez stronę wniosku dowodowego odnoszącego się do wykazania, że nagranie nie zostało zmanipulowane.

OBOWIĄZEK PŁACENIA CZYNSZU TRWA DO MOMENTU WYGAŚNIĘCIA
LUB ROZWIĄZANIA UMOWY NAJMU, A FAKT NIEKORZYSTANIA Z LOKALU
NIE MA ZNACZENIA DLA ZOBOWIAZANIA NAJEMCY

Wyrok Sądu Najwyższego z 10 lutego 2017 r., sygn. akt V CNP 32/16

W tej sprawie spór dotyczył umowy najmu lokalu użytkowego zawartej na czas oznaczony,
w której nie uregulowano kwestii możliwości wypowiedzenia umowy przed terminem. Najemca mimo tego, próbował rozwiązać umowę przed upływem czasu jej obowiązywania i opuścił lokal, klucze deponując u notariusza.

Wynajmujący jednak nie uznał, aby na tej podstawie umowa przestała wiązać i wniósł do sądu powództwo o zapłatę – w szczególności czynszu najmu.

Sąd I instancji powództwo uwzględnił, zasądzając odpowiednie kwoty na rzecz powoda.
Na skutek jednak apelacji, sąd II instancji zmienił wyrok sądu I instancji oddalając powództwo. Zdaniem sądu II instancji, opuszczenie lokalu i wyzbycie się dostępu do niego w postaci zdeponowania kluczy u notariusza, skutkowało zerwaniem umowy.

W efekcie jednak wniesionej przez wynajmującego skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem wyroku sądu II instancji, Sąd Najwyższy wskazał, że w przedmiotowej sprawie czynsz należy się wynajmującemu do czasu wygaśnięcia umowy z powodu upływu terminu, na jaki została zawarta, albo w skutek jej skutecznego wypowiedzenia, a nie z uwagi na sam fakt korzystania
z przedmiotu najmu. Zdaniem Sądu Najwyższego, przeniesienie posiadania lokalu z powrotem na wynajmującego nie prowadzi do „zerwania” umowy. W związku z tym wynajmującemu przysługiwał czynsz oraz inne opłaty przewidziane w umowie.

MOŻLIWOŚĆ USTANOWIENIA SŁUŻEBNOŚCI PRZESYŁU NA UŻYTKOWANIU WIECZYSTYM

Uchwała 7 Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2017 r. sygn. III CZP 101/16

„Służebność przesyłu może być ustanowiona na prawie użytkowania wieczystego; użytkownik wieczysty nie może jednak skutecznie żądać ustanowienia takiej służebności, jeżeli urządzenia przesyłowe – zainstalowane przez przedsiębiorstwo państwowe w okresie obowiązywania zasady jednolitej własności państwowej – znajdowały się na nieruchomości Skarbu Państwa przed oddaniem jej w użytkowanie wieczyste.” – tak brzmi przywołana Uchwała.

U podstaw rozstrzygnięcia legł art. 233 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym użytkownik wieczysty może rozporządzać swoim prawem z wyłączeniem innych osób. Dotyczy to wszystkich ograniczonych praw rzeczowych.

Przesądzono jednocześnie, że możliwość żądania ustanowienia służebności przesyłu jest wyłączona w przypadku, gdy urządzenia przesyłowe znajdowały się na nieruchomości należącej do Skarbu Państwa jeszcze przed oddaniem jej w użytkowanie wieczyste, a przedsiębiorstwo państwowe zainstalowało je w czasie, gdy obowiązywała zasada jednolitej własności państwowej.

SPRZEDAŻ PRYWATNEJ NIERUCHOMOŚCI WYKORZYSTYWANEJ W FIRMIE A VAT

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 18 stycznia 2017 r., sygn. akt I SA/Wr 1027/16

W sprawie ze skargi na interpretację indywidualną Ministra Finansów (obecnie Ministra Rozwoju i Finansów) w przedmiocie podatku VAT od sprzedaży gruntu uprzednio dzierżawionego, Sąd wskazał, że w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą dochodzi niejako do dualizmu ich majątków – istnieje majątek przedsiębiorstwa (wyodrębniony wyraźnie na cele prowadzonej działalności gospodarczej) oraz majątek prywatny. Naturalna jest przy tym sytuacja, w której dane składniki majątku prywatnego wykorzystywane są przy prowadzonej działalności gospodarczej, ale nie zmieniają przez to swojego charakteru – pozostają nadal w majątku prywatnym.

Prowadzenie działalności gospodarczej w postaci dzierżawy gruntu nie przekłada się, zdaniem Sądu, na późniejsze transakcje z gruntem związane, na przykład na jego sprzedaż.

W momencie wygaśnięcia dzierżawy gruntu odpada okoliczność czerpania korzyści zarobkowych z danego dobra, wskazująca na działalność gospodarczą. W związku z tym, sprzedaż owego gruntu wcześniej dzierżawionego, nie powinna być automatycznie uznawana za dokonaną w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, ponieważ przedmiotowy składnik majątkowy znajduje się z powrotem w majątku prywatnym.

ZBYCIE NIERUCHOMOŚCI PO ŚMIERCI WSPÓŁMAŁŻONKA A PIT

Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 maja 2017 r. sygn. akt II FPS 2/17

Naczelny Sąd Administracyjny, uchwałą z dnia 15 maja 2017 r., rozstrzygnął kwestię zbycia nieruchomości po śmierci współmałżonka w kontekście opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT).

Problem dotyczył sytuacji, gdy dana osoba decydowała się na zbycie nieruchomości, która uprzednio była objęta wspólnością majątkową małżeńską, przed upływem 5 lat od śmierci małżonka.

Dotychczas istniała bowiem wątpliwość, czy 5-letni okres, kiedy zbycie nieruchomości rodzi konsekwencje w PIT liczyć od chwili, gdy małżonkowie wspólnie nabyli nieruchomość,
czy też – od chwili kiedy jeden zmarł, w efekcie czego drugi małżonek zyskał szersze prawa
do nieruchomości na skutek dziedziczenia.

Sąd, w siedmioosobowym składzie, orzekł, że za dzień nabycia uznawać należy dla celów podatkowych datę nabycia nieruchomości albo praw do majątku wspólnego przez małżonków,
a nie moment ich nabycia w drodze dziedziczenia.