Zapraszamy do zapoznania się z Biuletynem nr 17/2017 opracowanym przez naszych prawników

1. ZMIANY W REGULACJACH

JEDEN RACHUNEK DLA PŁATNIKÓW SKŁADEK

Z dniem 1 stycznia 2018 r. wchodzi w życie nowelizacja przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1778 z późn. zm.).

Istotną zmianą będzie wprowadzenie dla każdego płatnika składek jednego rachunku bankowego służącego do dokonywania wpłat do Zakładów Ubezpieczeń Społecznych. Po wejściu w życie nowelizacji, płatnicy składek wszystkie należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz Fundusz Emerytur Pomostowych będą opłacali jednym przelewem na wygenerowany dla płatnika numer rachunku bankowego.

W tym celu do 31 grudnia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie miał obowiązek utworzyć rachunki składkowe dla wszystkich płatników oraz poinformować ich o nadanym numerze rachunku – przesyłką poleconą lub w systemie teleinformatycznym (dla tych płatników, którzy utworzyli profil informatyczny).

W przypadku nieotrzymania informacji o przydzielonym numerze rachunku składkowego płatnik składek będzie zobowiązany zwrócić się do terenowej jednostki organizacyjnej Zakładu o jej przekazanie, przed najbliższym terminem opłacenia składek.

ZMIANY W OCHRONIE DANYCH OSOBOWYCH

W dniu 25 maja 2018 r. zaczną obowiązywać przepisy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (tzw. „RODO”).

Zmiany zostały wprowadzone rozporządzeniem unijnym, co oznacza, że od 25 maja 2018 r. będą obowiązywały w Polsce bez konieczności implementacji do polskich przepisów. Innymi słowy, wszystkie podmioty przetwarzające dane będą zobowiązane do samodzielnego wprowadzenia takich rozwiązań, aby system przetwarzania danych w dniu 25 maja 2018 r. był zgodny z normami unijnymi. Jest to istotne, ponieważ za naruszenie przepisów rozporządzenia mogą być nakładane kary pieniężne nawet do wysokości 20 mln zł lub 4% całkowitego rocznego obrotu danego przedsiębiorcy.

Rozporządzenie tworzy zupełnie nowy system ochrony danych osobowych, z czym wiąże się nałożenie nowych obowiązków na administratorów danych i podmioty przetwarzające dane, jak również rozszerzenie praw osób, których dane dotyczą, jak np.:

• nałożenie na administratora danych obowiązku zgłaszania organowi nadzorczemu w ciągu 72 godzin każdego przypadku naruszenia ochrony danych osobowych (chyba że jest mało prawdopodobne, aby naruszenie to skutkowało ryzykiem naruszenia praw lub wolności osób fizycznych), jak również obowiązku niezwłocznego zawiadomienia osoby, której dane dotyczą, jeżeli naruszenie danych może powodować wysokie ryzyko naruszenia praw lub wolności osób fizycznych;
• wprowadzenie współodpowiedzialności podmiotów przetwarzających dane pochodzące z innych firm oraz dodatkowych wymagań co do umów o przetwarzanie danych osobowych;

• nadanie każdej osobie fizycznej „prawa do bycia zapomnianym” polegającego na obowiązku niezwłocznego usunięcia danych osobowych przez administratora w przypadku skierowania takiego żądania przez osobę, której dane dotyczą;
• nałożenie na niektóre podmioty obowiązku wyznaczenia inspektora danych osobowych;
• nałożenie obowiązku tworzenia szczegółowego rejestru czynności przetwarzania danych oraz w szczególnych przypadkach – dokonywania oceny skutków planowanych operacji przetwarzania dla ochrony danych osobowych.

1. ORZECZNICTWO

PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI WE WŁASNYM DOMU MOŻE RODZIĆ PROBLEMY
Z ROZLICZENIEM KOSZTÓW UZYSKANIA PRZYCHODÓW

Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Izby Skarbowej z dnia 28 marca 2017 r.,
sygn. 1462-IPPB1.4511.120.2017.1.MJ

Podatnik wystąpił z wnioskiem o wydanie interpretacji podatkowej w zakresie możliwości rozliczenia jako koszty prowadzenia działalności gospodarczej części wydatków związanych z czynszem i opłatami eksploatacyjnymi ponoszonymi za lokal mieszkalny, który podatnik wykorzystuje zarówno na własne cele mieszkaniowe, jak i na prowadzenie działalności gospodarczej. Podatnik w jednym z pomieszczeń mieszkania urządził sobie biuro. Pomieszczenie to miało zachować swoje funkcje mieszkalne, ale w przeważającej mierze miało być wykorzystywane na potrzeby prowadzonej działalności.

Podatnik stał na stanowisku, że koszty eksploatacji mieszkania – w części odpowiadającej proporcji powierzchni pomieszczenia biurowego do powierzchni całego lokalu – mogą stanowić koszty prowadzenia działalności i będą podlegały rozliczeniu.

Dyrektor Krajowej Izby Skarbowej uznał takie stanowisko za nieprawidłowe. Wskazał, że aby można było mówić o kosztach prowadzenia działalności, koszty te muszą wynikać z eksploatacji firmowego pomieszczenia, które jest jednoznacznie wyodrębnione

i wykorzystywane tylko na potrzeby prowadzonej działalności. Organ podkreślił, że w sytuacji, gdy pomieszczenie jest wykorzystywane również na cele prywatne, wydatki związane z posiadaniem takiego pomieszczenia stanowią wydatki o charakterze osobistym. W rezultacie nie mogą być one zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, gdyż nie są spełnione wymogi, o których mowa w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

ZAKŁADY OPIEKUŃCZO-LECZNICZE MUSZĄ ZAPEWNIAĆ CAŁODOBOWĄ OPIEKĘ LEKARSKĄ

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 14 listopada 2017 r., sygn. II OSK 1929/17

W przedmiotowej sprawie Rzecznik Praw Pacjenta wydał decyzję, mocą której brak zapewnienia w zakładzie opiekuńczo-leczniczym całodobowej obsady lekarzy uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy pacjentów. Decyzja dotyczyła zakładu, w którym przebywały osoby starsze z wielochorobowością, a zakład nie zapewniał nocnej opieki lekarskiej.

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną zakładu. Wskazał, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 10 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2016 r., poz. 1638 z późn. zm.), świadczenie zdrowotne to działanie służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania. Tymczasem zgodnie z art. 59 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2017 r., poz. 1318 z póżn. zm.) przez praktykę naruszającą zbiorowe prawa pacjentów rozumie się bezprawne zorganizowanie działania lub zaniechania podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych. Zaniechanie zapewnienia odpowiedniej obsady lekarzy zajmujących się bezpośrednio zachowaniem, ratowaniem, przywracaniem i poprawie zdrowia będzie stanowiło praktykę naruszającą zbiorowe interesy pacjentów bez względu na to, czy zaniechanie dotyczy dnia, czy pory nocnej, ponieważ przepisy ustawy nie wprowadzają takiego rozróżnienia.

KIEROWCA MOŻE OTRZYMAĆ NIŻSZY RYCZAŁT ZA NOCLEG NIŻ TO WYNIKA
Z ROZPORZĄDZENIA

Uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2017 r., sygn.
III PZP 2/17

W rozpoznawanej sprawie pracownik, będący kierowcą zatrudnionym przez pracodawcę spoza sektora budżetowego, z tytułu noclegu odbytego podczas podróży zagranicznej otrzymywał od pracodawcy zwrot kosztów określony regulaminem wynagradzania obowiązującym w jego zakładzie pracy. Regulamin wynagradzania przewidywał udzielenie pracownikowi zwrotu kosztów w niższej wysokości niż to wynika z przepisów rozporządzenia  z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz.U. z 2013 r., poz. 167). Z tej przyczyny pracownik wystąpił z powództwem zapłatę pełnego ryczałtu przewidzianego w przepisach tego rozporządzenia.

Sąd Najwyższy, rozpoznając sprawę w powiększonym składzie, podjął uchwałę, zgodnie z którą ryczałt za nocleg w podróży służbowej kierowcy zatrudnionego w transporcie międzynarodowym może zostać określony w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę poniżej 25% limitu, o którym mowa w przepisach
ww. rozporządzenia.

Sąd Najwyższy podkreślił, że przepisy rozporządzenia mają zastosowanie do pracowników sfery budżetowej, a zastosowanie do innych pracowników mają jedynie wówczas, gdy zakładowe przepisy prawa pracy (układ zbiorowy, regulamin wynagradzania) lub umowa o pracę nie regulują danej kwestii odmiennie. Skoro zakładowe przepisy prawa pracy mogą odmiennie kształtować wysokość ryczałtu za nocleg, to również mogą zawierać regulacje mniej korzystne dla pracownika, niż to by wynikało z przepisów rozporządzenia dot. pracowników sfery budżetowej.

PEŁNE OSKŁADKOWANIE PRZYCHODU PRACOWNIKA ŚWIADCZĄCEGO USŁUGI
NA RZECZ KILKU SPÓŁEK Z JEDNEJ GRUPY KAPITAŁOWEJ

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2017 r., sygn. II UK 488/16

Przedmiotowa sprawa dotyczyła zakresu podlegania ubezpieczeniom społecznym przez pracowników zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę zawartą z jedną spółką, którzy świadczyli usługi również – w oparciu o umowy zlecenia – na rzecz innej spółki, będącej w stosunku do pracodawcy spółką dominującą (tzw. „spółka matka”). Na podstawie zawartych umów o pracę, pracownicy otrzymywali minimalne wynagrodzenie, od którego spółka zależna opłacała składki na ubezpieczenie społeczne. Ponieważ usługi świadczone na rzecz spółki dominującej były wykonywane na podstawie umowy zlecenia, od otrzymywanego z tego tytułu wynagrodzenia składki nie były odprowadzane. Co istotne – stawka godzinowa wynagrodzenia otrzymywanego na podstawie umowy cywilnoprawnej wynosiła nawet kilkaset złotych.

W przywołanym wyroku Sąd Najwyższy orzekł, że spółka zależna – jako pracodawca -zobowiązana była do rozliczenia i zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne obliczonych od pełnych przychodów uzyskiwanych przez pracowników – zarówno od spółki zależnej, jak i spółki dominującej.

Sąd Najwyższy uznał, że nie ma znaczenia dla sprawy fakt, iż pracownicy otrzymywali wynagrodzenie od dwóch różnych podmiotów, ponieważ to wypożyczenie pracowników miało na celu jedynie obniżenie kosztów działalności spółki zależnej oraz uniknięcie zapłaty wysokich składek. Wysokość wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę określono w bardzo niskiej kwocie, nieadekwatnie do wartości pracy i wymagań rynkowych, skoro natomiast spółka dominująca odpowiednio określiła ich wynagrodzenie, to ma to skutki także wobec spółki zależnej jako pracodawcy. 

FIKCYJNY OUTSORCING PRACOWNICZY NIE UPRAWNIA DO ODLICZENIA VAT

Wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 listopada 2017 r., sygn. I FSK 280/16 i I FSK 282/16

Rozpoznawana sprawa dotyczyła praktyki polegającej na podjęciu współpracy z agencjami pracy tymczasowej – przekazaniu pracowników w trybie art. 23¹ ustawy Kodeks pracy (przejście zakładu pracy na nowego pracodawcę) i wykonywaniu usług przez przekazanych pracowników w dalszym ciągu na rzecz byłego pracodawcy. Takie rozwiązanie miało pomóc w zaoszczędzeniu kosztów prowadzenia działalności przez pracodawcę – koszt zlecenia usług był bowiem niższy od ciężarów związanych z opłacaniem pracownikom składek na ubezpieczenie społeczne oraz zaliczek na podatek dochodowy.

Z uwagi na to, iż pracownicy świadczyli na rzecz byłego pracodawcy usługi w takich samych warunkach, w jakich świadczona była praca na podstawie umowy o pracę (m. in. ten sam czas, miejsce, wynagrodzenie i stanowisko), a agencje pracy tymczasowej uchylały się od płacenia za tych pracowników składek i odprowadzania zaliczek na podatek, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, urzędy skarbowe i również sądy zaczęły kwestionować skuteczność zawartych umów o przejście zakładu pracy na nowego pracodawcę i w konsekwencji – zaczęły domagać się od byłego pracodawcy zapłaty tych świadczeń.

W przytoczonych wyrokach Naczelny Sąd Administracyjny poszedł o krok dalej i zakwestionował możliwość dokonania odliczenia podatku VAT na podstawie faktur wystawionych przez agencje pracy tymczasowej. Tym samym przesądzono, że skoro zawarte umowy były fikcyjne, to zapłata za świadczenia, które miały zostać wykonane w ramach tych umów, nie uprawnia do dokonania odliczeń podatku.

WYKONAWCA, KTÓRY ZOSTAŁ OSTATECZNIE WYELIMINOWANY Z PRZETARGU, NIE MA INTERESU W ŻĄDANIU UNIEWAŻNIENIA PRZETARGU

Postanowienie Krajowej Izby Odwoławczej z  24 października 2017 r., sygn. KIO 2145/17

Krajowa Izba Odwoławcza – odmawiając jego merytorycznego rozpoznania – odrzuciła odwołanie na czynność wyboru najlepszej oferty wniesione przez wykonawcę, którego oferta została odrzucona na wcześniejszym etapie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego.

Wykonawca, którego oferta została odrzucona, pomimo iż nie składał odwołania od tej czynności, zdecydował się na zaskarżenie wyboru najkorzystniejszej oferty z uwagi na to, iż w jego ocenie ta oferta również powinna podlegać odrzuceniu. Z tej przyczyny wykonawca domagał się unieważnienia przetargu.

Krajowa Izba Odwoławcza orzekła, że taki podmiot nie ma interesu prawnego we wniesieniu odwołania, przez co takie odwołanie jest niedopuszczalne. Aby możliwe było wniesienie odwołania, przedsiębiorca musi mieć status wykonawcy w danym postępowaniu. Taki status nie przysługuje byłemu wykonawcy, którego oferta została odrzucona i który nie zaskarżył tej czynności. W momencie upływu terminu do złożenia odwołania od czynności odrzucenia jego oferty, przedsiębiorca jako były wykonawca utracił możliwość skarżenia dalszych czynności zamawiającego podjętych w ramach tego postępowania.

Nie pomogły tutaj argumenty wykonawcy, który wskazywał, że unieważnienie przetargu umożliwiłoby mu złożenie nowej oferty, zaś  niezależnie od tego ponowna weryfikacja zwycięskiej oferty leży w interesie publicznym.

Warto zauważyć, że w dniu 11 maja 2017 r. w sprawie o sygn. C-131/16, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł, że co do zasady wykonawcy biorący udział w przetargu mają interes prawny w żądaniu unieważnienia tego przetargu, pomimo iż oczywistym jest, że w wyniku takiego unieważnienia ich oferta nie zostałaby wybrana. Sprawa rozpoznawana przez Trybunał dotyczyła jednak wykonawcy, który domagając się unieważnienia postępowania jednocześnie wniósł odwołanie od czynności odrzucenia jego oferty, wobec czego nie utracił jeszcze statusu aktywnego wykonawcy.

UBEZPIECZYCIEL MOŻE UCHYLIĆ SIĘ OD ODPOWIEDZIALNOŚCI POWOŁUJĄC
NA OGÓLNE WARUNKI UMÓW

Wyrok Sądu Najwyższego z 8 czerwca 2017 r., sygn. V CSK 573/16

W rozpoznawanej sprawie powódka wystąpiła z pozwem o zapłatę odszkodowania za nienależyte wykonanie umowy obejmującej konwojowanie środków pieniężnych – zarówno przeciwko konwojentowi jak i jego ubezpieczycielowi. Przyczyną skierowania powództwa było przywłaszczenie przekazanej przez powoda koperty z pieniędzmi przez jednego z pracowników konwojenta. Sądy obu instancji uwzględniły powództwo zasądzając odszkodowanie solidarnie od konwojenta, jak i jego ubezpieczyciela.

Sąd Najwyższy uwzględnił skargę kasacyjną ubezpieczyciel, wskazując, że sądy nie zbadały wszystkich okoliczności mających istotne znaczenie dla sprawy, w tym nie badały, czy postanowienia ogólnych warunków umów w okolicznościach tej sprawy nie wyłączały odpowiedzialności ubezpieczyciela.

Odpowiedzialność pozwanego zakładu ubezpieczeń w stosunku do powódki jest uzależniona od oceny dochowania w niniejszej sprawie przez ubezpieczonego dłużnika warunków umowy ubezpieczenia. Natomiast warunki umów zawierały wyłączenia z zakresu ochrony ubezpieczeniowej szkód wyrządzonych umyślnie przez ubezpieczającego lub osoby, za które ponosi odpowiedzialność oraz za szkody spowodowane przez pracowników lub wcześniej karane osoby, którymi ubezpieczający się posługuje. W przedmiotowej sprawie istotne było to, że pracownik konwojenta, który przywłaszczył środki pieniężne, był wcześniej karany. Może to być zatem okoliczność wyłączająca odpowiedzialność ubezpieczyciela.

Innymi słowy, zakres ochrony ubezpieczonego wyznaczają szczegółowe klauzule Warunków Ogólnych Ubezpieczenia.

III. WARTO PAMIĘTAĆ

ELEKTRONICZNA EWIDENCJA PODATKU VAT DLA MIKROPRZEDSIĘBIORCÓW

Od 1 stycznia 2018 r., w związku  z nowelizacją przepisów ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Z 2017 r., poz. 1221 z późn. zm.), również mikroprzedsiębiorcy będący czynnymi podatnikami podatku VAT będą obowiązani do prowadzenia elektronicznej ewidencji VAT oraz comiesięcznego przesyłania danych o operacjach gospodarczych w formie Jednolitego Pliku Kontrolnego.

W celu ułatwienia wdrożenia nowych procedur, Ministerstwo Finansów organizuje cykl bezpłatnych szkoleń, w ramach których mikroprzedsiębiorcy będą mogli uzyskać niezbędne informacje na temat tworzenia i przesyłania Jednolitych Plików Kontrolnych. Szkolenia

 odbywają się w każdy wtorek listopada we wszystkich urzędach skarbowych w Polsce (z wyjątkiem urzędów wyspecjalizowanych). Szczegółowe informacje dotyczące miejsca i godzin szkoleń dostępne są na stronach internetowych poszczególnych urzędów skarbowych.