I. ZMIANY W PRZEPISACH
Prezydent podpisał nowelizację kodeksu postępowania karnego

 Dnia 17 października 2013 roku Prezydent podpisał dużą nowelizację ustawy kodeks postępowania karnego i innych ustaw. Chociaż całość jej przepisów obowiązywać będzie od lipca 2015 roku, to niektóre przepisy weszły w życie już 7 listopada 2013 roku. Z tą datą do kodeksu wykroczeń została przeniesiona odpowiedzialność za prowadzenie w stanie nietrzeźwym pojazdu innego niż mechaniczny, czyli na przykład roweru. Zmienił się też próg, od którego kradzież z wykroczenia staje się przestępstwem – obecnie wynosi jedną czwartą płacy minimalnej, tj. 400 zł, a nie jak wcześniej 250 zł. Zmiana przepisów ma związek z nieskuteczną polityką wobec nietrzeźwych rowerzystów, których liczba, mimo wcześniejszych restrykcyjnych przepisów, od pięciu lat nie malała.

Projekt nowelizacji ustawy prawo atomowe zakazuje m.in. przewozu odpadów radioaktywnych

Przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 5 listopada 2013 r projekt zmiany ustawy prawo atomowe, wdraża europejską dyrektywę 2011/70/EURATOM – pakiet rozwiązań dotyczących odpadów promieniotwórczych, ich klasyfikacji, zasad postępowania czy składowania. Dyrektywa określa warunki, jakie mają spełniać składowiska tych odpadów.
Jako odpowiednią formę składowania odpadów radioaktywnych z wypalonego paliwa, wskazuje składowiska głębokie (geologiczne). Wprowadzenie takich przepisów uzasadnione jest planami zbudowania w Polsce w terminie kilku lat elektrowni atomowej. Proponowana nowelizacja wprowadza zasadę „zanieczyszczający płaci”. Zabroniony zostanie import odpadów radioaktywnych niewytworzonych w Polsce w celu składowania. Zakazany będzie przewóz ich do innych państw Unii Europejskiej bez podpisanego specjalnego porozumienia oraz eksport do krajów, które nie dają gwarancji obchodzenia się nimi w sposób, zakładający odpowiednie warianty bezpieczeństwa. Jednocześnie przewiduje się stworzenie „Krajowego planu postępowania z odpadami promieniotwórczymi i wypalonym paliwem jądrowym” w formie uchwały Rady Ministrów.

Nowe zasady kredytu technologicznego

Ustawa z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej (Dz. U. poz. 1240) wydłuża termin udzielania przedsiębiorcom kredytu i premii technologicznej. Kredyt technologiczny udzielany jest na realizację inwestycji technologicznej, by później zostać spłaconym przez Bank Gospodarstwa Krajowego ze środków Funduszu Kredytu Technologicznego w formie premii technologicznej. Dotychczasowy termin spłaty powyższego kredytu minął 31 października 2013 roku, jednakże wiele projektów czekało na liście rezerwowej, w związku z czym wydłużono wskazany termin do 31 maja 2014 roku. Wprowadzono jednocześnie uprawnienie, które pozwala na ubieganie się o częściową wypłatę premii technologicznej po zrealizowaniu 25% inwestycji. Ustawa weszła w życie 24 października 2013 roku.

Nowelizacja ustawy prawo geologiczne i górnicze zmienia ustawę o gospodarce nieruchomościami i ustawę o zagospodarowaniu przestrzennym

Dnia 24 października 2013 roku opublikowano ustawę z dnia 27 września o zmianie ustawy prawo geologiczne i górnicze i innych ustaw. Zmiany podyktowane są potrzebą implementacji norm dyrektywy w sprawie geologicznego składowania (zwanej dyrektywą CCS) przez ustanowienie norm prawnych dotyczących działalności w zakresie podziemnego składowania dwutlenku węgla i aspektów bezpieczeństwa z tym związanych. Nowelizacja wprowadza do obiegu prawnego nowy rodzaj działalności, jakim jest podziemne składowanie dwutlenku węgla. Do celów publicznych w rozumieniu ustawy o gospodarce nieruchomościami dodano „budowę i utrzymywanie sieci transportowej dwutlenku węgla”, „poszukiwanie lub rozpoznawanie kompleksu podziemnego składowania dwutlenku węgla” oraz „podziemne składowanie dwutlenku węgla”. Natomiast w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym dodano przepisy o dodatkowych uwarunkowaniach, jakie uwzględnia się w studium oraz planie miejscowym. W związku z tym w obu tych dokumentach uwzględnia się również udokumentowane kompleksy podziemnego składowania dwutlenku węgla. Zmiany w ww. ustawach weszły w życie 24 listopada br.

 II. PRAWO ENERGETYCZNE
Komunikat Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki wyjaśniający stosowanie znowelizowanych przepisów ustawy Prawo energetyczne

W dniu 23 października 2013 r. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej Prezes URE), wydał komunikat nr 33/2013 w sprawie zmiany niektórych przepisów ustawy – Prawo energetyczne dotyczących operatora systemu dystrybucyjnego oraz operatora systemu magazynowania, w związku z wejściem w życie Ustawy z dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy ‐ Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U z 2013 r., poz. 984, zwana dalej: „ustawą zmieniającą”). Prezes URE opisał nowe zasady funkcjonowania operatorów systemów przesyłowych (OSP), operatorów systemów dystrybucyjnych (OSD), operatora systemu magazynowania (OSM), jak i podmiotów świadczących usługi przesyłania, dystrybucji, magazynowania paliw gazowych, skraplania gazu ziemnego lub regazyfikacji skroplonego gazu ziemnego, przypominając w szczególności o obowiązku zamieszczenia w statucie lub w umowie spółki postanowień umożliwiających członkom zarządu podejmowanie niezależnych działań. Wskazano także na obowiązek wyznaczenia inspektora do spraw zgodności monitorującego tzw. „programy zgodności”. Inspektorzy przedstawiać mają Prezesowi URE coroczne sprawozdania z podjętych działań. Prezes URE podkreślił również, iż ustawa zmieniająca rozszerzyła wyłączenia ustawowe spod obowiązku unbundlingu OSD. Ustawodawca założył 12‐miesięczne vacatio legis na umożliwienie zainteresowanym podmiotom zapoznanie się z przepisem i przygotowanie do zmian, jakie nastąpią wraz z jego wejściem w życie, tj. z dniem 28 sierpnia 2014 r. Podmiot, który do tego dnia nie uzyska statusu operatora, nie będzie mógł świadczyć tych usług. Za niedostosowanie się do wymogów nowego art. 4e¹ ustawy – Prawo energetyczne ustawodawca przewidział sankcję w postaci kary pieniężnej.

Komunikat Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki w sprawie podatku akcyzowego
W dniu 24 października 2013 r., Prezes Urzędu Regulacji Energetyki wydał Informację (nr 34/2013) w sprawie obowiązku pobierania akcyzy oraz zwolnień z jego pobierania w obrocie paliwami gazowymi. W informacji, wskazano na postanowienia art. 163 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2011 r. Nr 108, poz. 626, z późn. zm.), zgodnie z którymi z dniem 31 października 2013 r. upływa termin obowiązywania zwolnień od akcyzy czynności podlegających opodatkowaniu, których przedmiotem jest gaz ziemny, gaz propan‐butan oraz pozostałe paliwa gazowe przeznaczone do celów opałowych. Stosownie zaś do art. 164 ust. 1 ww. ustawy, z dniem tym przestaje obowiązywać zerowa stawka akcyzy dla gazu ziemnego oraz gazu propan‐butan przeznaczonych do napędu silników spalinowych. Jednocześnie wskazano, iż z dniem 1 listopada 2013 r. – na mocy ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2013 r., poz. 1231) – wprowadzonych zostało szereg zwolnień od akcyzy.

 III. PRAWO PODATKOWE
Zmiana Ordynacji podatkowej
Z dniem 15 października 2013 r. weszła w życie Ustawa o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa, ustawy o kontroli skarbowej oraz ustawy prawo celne z dnia 30 sierpnia 2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 1145), mocą której zmieniono art. 70 § 6 pkt 1 art. 71 Ordynacji Podatkowej oraz dodano art. 70c. Ww. zmiana stanowi wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 17 lipca 2012 r., P 30/11, uznającego za niezgodny z konstytucją przepis Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym postępowanie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe wszczęte w sprawie, tj. jeszcze nie przeciwko konkretnej osobie, automatycznie zawieszało bieg terminu przedawnienia podatku, a przepisy nie nakazywały informowania o tym zawieszeniu zainteresowanego podatnika. W konsekwencji podatnik był przekonany, że jego zobowiązanie podatkowe przedawniło się z upływem 5 lat od roku, w którym upłynął termin zapłaty podatku, a w rzeczywistości obowiązek ten nie przedawniał się i ciążył nadal na podatniku, o czym on nie wiedział. Ponieważ analogiczne przepisy obowiązywały także w przepisach regulujących postępowania o zapłatę ceł, nowelizacją została objęta także ustawa – Prawo celne.

Nowelizacja nakłada na organy podatkowe i celne obowiązek zawiadamiania dłużnika o nierozpoczęciu lub zawieszeniu biegu terminu przedawnienia zobowiązania. Dłużnik o tym informowany najpóźniej w terminie, w którym według zasad ogólnych zobowiązanie przedawniłoby się. Nowe obowiązki informacyjne obejmują – oprócz podatników – także postępowania w sprawach dotyczących należności płatników lub inkasentów z tytułu niepobranych lub niewpłaconych podatków.
W ustawie z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (Dz.U. z 2013 r. poz. 186 i 1036) również wprowadzono obowiązek organów informowania o wszczęciu i prawomocnym zakończeniu postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem zobowiązania podatkowego lub powstaniem długu celnego.
Analogiczne obowiązki wprowadzono w ustawie z dnia 19 marca 2004 r. – Prawo celne (Dz.U. z 2013 r. poz. 727).

 Moment powstania obowiązku podatkowego dla usługi budowlanej lub budowlano–montażowej

Dnia 18 września 2013 r. Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi, wydał interpretację indywidualną o nr IPTPP1/443-578/13-2/MW., w której stwierdza się, iż moment powstania obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usług dla usługi budowlanej lub budowlano-montażowej, w myśl przepisu art. 19 ust. 13 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r., Nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30. dnia, licząc od dnia wykonania tych usług. W takim przypadku, dla powstania obowiązku podatkowego podstawowe znaczenie ma dzień otrzymania zapłaty (w całości lub części), przy czym zasada ta ma zastosowanie, jeżeli nabywca, na rzecz którego usługa była świadczona, dokona zapłaty przed upływem 30. dnia, licząc od dnia wykonania usługi. W przeciwnym wypadku obowiązek podatkowy powstanie 30. dnia od realizacji usługi z mocy prawa, niezależnie od tego, czy zapłaty dokonano, czy nie.

Stawka podatku VAT dla kursu spawaczy

Wyrokiem z dnia 10 września 2013 r. Wojewódzki Sąd Apelacyjny w Gliwicach (sygn. akt III SA/GL 1006/13) uchylił interpretację podatkową wydaną przez Izbę Skarbową, wskazując na jej niezgodność z dyrektywą oraz konieczność wydania w konsekwencji kolejnej interpretacji.
Podatnik, prowadzący ośrodek szkoleniowy, w którym kwalifikacje zawodowe zdobywali spawacze, zwrócił się do Izby Skarbowej z wnioskiem o wydanie interpretacji w zakresie stawki podatku VAT. Odbiorcami jego usług były osoby fizyczne, przedsiębiorcy oraz urzędy pracy. Przedsiębiorca uważał, iż jego usługi winny być opodatkowane 23% stawką VAT, gdyż żadne ze zwolnień przedmiotowych wymienianych w ustawie o VAT (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.) nie znajdzie zastosowania w jego przypadku. Podkreślał, że nie ma akredytacji w rozumieniu przepisów o systemie oświaty (art. 43 ust. 1 pkt 29b), jego usługi nie są finansowane ze środków publicznych (art. 43 ust. 1 pkt 29c), ani nie są prowadzone w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach (art. 43 ust. 1 pkt 29a).
Izba Skarbowa nie zgodziła się z nim co do ostatniego przepisu. Jej zdaniem z kodeksu pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.) wynika zakaz dopuszczenia do pełnienia obowiązków służbowych osób nieposiadających określonych kwalifikacji oraz dostatecznej wiedzy na temat przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy. Te ostatnie zaś, jak też art. 22 ust. 2 ustawy o dozorze technicznym (Dz.U. z 2000 r. nr 122, poz. 1321 z późn. zm.), wymagają, aby spawacz przed rozpoczęciem pracy zdobył niezbędne kwalifikacje, m.in. przez ukończenie odpowiedniego kursu.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach uchylił interpretację, powołując się na przepis art. 132 ust. 1 lit. i dyrektywy 2006/112/WE, który przewiduje zwolnienie dla usług szkoleniowych. Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 28 lutego 2013 r. (sygn. akt I FSK 615/12), polska ustawa źle wdrożyła ten unijny przepis w zakresie, w jakim uzależniła zwolnienie z VAT od tego, aby szkolenia były prowadzone w formach i na zasadach przewidzianych w odrębnych przepisach. Zgodnie z art. 132 ust. 1 lit. i Dyrektywy 2006/112/WE, państwa członkowskie zwalniają od opodatkowania kształcenie dzieci lub młodzieży, kształcenie powszechne lub wyższe, kształcenie zawodowe lub przekwalifikowanie, łącznie ze świadczeniem usług i dostawą towarów ściśle z taką działalnością związanych, prowadzone przez odpowiednie podmioty prawa publicznego lub inne instytucje działające w tej dziedzinie, których cele uznane są za podobne przez dane państwo członkowskie. Jeżeli dyrektywa jest nieprawidłowo zaimplementowana, podatnik ma prawo powoływać się na przepisy prawa europejskiego. Fiskus popełnił więc błąd, koncentrując się na przepisie niezgodnym z prawem unijnym. Musi więc wydać nową interpretację, w której zbada, czy podatnik spełnił inne warunki do skorzystania ze zwolnienia. Wyrok nie jest prawomocny.

Kwalifikacja podatkowa wynagrodzenia pełnomocnika ustanowionego z urzędu

Zgodnie z uchwałą Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 października 2013 r., II FPS 1/13, „wynagrodzenie z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu, zależnie od formy prawnej w jakiej wykonuje on swój zawód, należy kwalifikować do źródła przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361, z późn. zm.) – w przypadku gdy pomoc prawną z urzędu pełnomocnik wykonuje prowadząc działalność zawodową w formie działalności gospodarczej w rozumieniu art. 5a pkt 6 lit. a) u.p.d.o.f., a gdy czyni to w ramach innych form wykonywania swojego zawodu – wynagrodzenie to należy kwalifikować do źródła przychodów z działalności wykonywanej osobiście, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 2 tej ustawy”.

 IV. DZIAŁ PROCESOWY
Rada Unii Europejskiej – prawa oskarżonego

W październiku 2013 roku Rada Unii Europejskiej przyjęła dyrektywę dotyczącą prawa oskarżonego do pomocy adwokata w postępowaniu karnym. Akt wprowadza minimalne standardy w zakresie prawa do obrony dla oskarżonych i podejrzanych w procesie karnym, do których obowiązek mają się dostosować państwa członkowskie.
Unormowane zostały także szczególne przypadki, w jakich można będzie odstąpić od niektórych praw oskarżonego (podejrzanego). Warto również wspomnieć, że w dyrektywie przewidzianomożliwość kontaktowania się przez oskarżonego (podejrzanego), którego dotyczy europejski nakaz aresztowania, z adwokatem w państwie wystawienia nakazu aresztowania.

Trybunał Konstytucyjny: brak obowiązku uzasadnienia przez sąd postanowienia w przedmiocie skargi na czynności komornika zgodny z Konstytucją

W dniu 22 października 2013 roku Trybunał Konstytucyjny, w sprawie ze skargi konstytucyjnej o sygnaturze SK 14/2011 orzekł, że brak obowiązku uzasadnienia przez sąd postanowienia w przedmiocie skargi na czynności komornika, które jest niezaskarżalne, nie narusza Konstytucji RP. W trakcie rozpatrywania sprawy Trybunał Konstytucyjny wskazał, że uzasadnienie orzeczenia pełni różne funkcje zależne zarówno od stopnia zawiłości sprawy, formy pisemnej lub ustnej uzasadnienia, oraz instancji, przed którą sprawa się toczy. Wskazano przy tym, że w przypadku rozpatrywania przez sąd rejonowy skargi na czynności komornika i wydanego w tym postępowaniu postanowienia jest to funkcja informacyjna. Podkreślono, że w postępowaniu egzekucyjnym nie rozstrzyga się sporu pomiędzy stronami, a jedynie zmierza do wykonania wyroku, który zapadł w danej sprawie. Zatem szczególnego znaczenia nabiera szybkość i sprawność działania organów egzekucyjnych. W jednej sprawie strony mogą wnieść niezliczoną ilość skarg na czynności komornika, i właśnie aby zapewnić szybkość postępowania ustawodawca ustanowił tygodniowy termin na ich rozpoznanie. Wprowadzenie wymogu sporządzania uzasadnienia postanowienia wydanego w przedmiocie skargi stanowiłoby zbytnie obciążenie sądu i jednocześnie spowodowałby wydłużenie postępowania.

Wystąpienie z pozwem przez wspólnotę mieszkaniową przeciwko członkowi tej wspólnoty stanowi czynność zwykłego zarządu

W dniu 18 października 2013 roku Sąd Najwyższy w sprawie o sygnaturze III CZP 42/13 orzekł, że wystąpienie przez wspólnotę mieszkaniową przeciwko członkowi tej wspólnoty o zapłatę sumy pieniężnej z tytułu kosztów obciążających członka wspólnoty na rzez wspólnoty mieszkaniowej stanowi czynność zwykłego zarządu, w rozumieniu ustawy z dnia 24 czerwca 1994 roku o własności lokali (tekst jednolity: Dz. U z 2000, nr 80, poz. 903 ze zm.). Oznacza to, że zarząd wspólnoty mieszkaniowej może samodzielnie, bez uprzedniej uchwały członków wspólnoty mieszkaniowej, wystąpić z pozwem w imieniu wspólnoty mieszkaniowej przeciwko członkowi tej wspólnoty, który zalega z opłatami czynszowymi, na fundusz remontowy itp.

Niewskazanie aktualnego adresu zamieszkania pozwanego winno skutkować zawieszaniem postępowania

W dniu 18 października Sąd Najwyższy w składzie trzech sędziów podjął uchwałę w sprawie o sygn. akt III CZP 63/13. W uchwale stwierdzono, że po uchyleniu nakazu zapłaty wydanego w elektronicznym postępowaniu upominawczym i przekazaniu sprawy do sądu właściwego – sąd, stosując art. 505[37] par. 1 kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu obowiązującym do dnia 6 lipca 2013 roku, może zawiesić postępowanie bez wzywania powoda do wskazania właściwego adresu pozwanego, na podstawie art. 177 par. 1 pkt 6 k.p.c. Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy, w każdym rodzaju postępowania niewskazanie w pozwie adresu pozwanego jako brak pierwotny podlega usunięciu w trybie art. 130 k.p.c. Natomiast, jeżeli powód w pozwie wskaże adres pozwanego, który następnie na skutek podjętej próby doręczenia okaże się nieaktualny lub z innych przyczyn nieprawidłowy, brak adresu ma charakter następczy i w postępowaniu zwykłym jego usunięcie następuje w trybie art. 177 par. 1 pkt. 6 k.p.c. W tym świetle nie ma podstaw, by w elektronicznym postępowaniu upominawczym skutek niewskazania adresu miałby być inny. Oznacza to, że ujawnienie się, po nadaniu sprawie biegu, braku pozwu w postaci nieprawidłowego adresu pozwanego powinno na zasadach ogólnych skutkować zawieszeniem postępowania, a nie jego umorzeniem.