1. ZMIANY W PRZEPISACH

Wejście w życie nowelizacji ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze

Dnia 30 września 2014 r. została opublikowana w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej ustawa z dnia 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze, ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Głównym celem ustawy jest zwiększenie dostępności do tzw. upadłości konsumenckiej. Akt ten w sposób istotny reformuje obecnie istniejące regulacje prawne.

Tzw. upadłość konsumencka to możliwość przeprowadzenia postępowania upadłościowego wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Nowe regulacje zmierzają do zwiększenia dostępności do instytucji. Zgodnie z nowym art. 491⁴ ustawy, oddalenie wniosku będzie możliwe głównie w sytuacji, gdy dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Dotychczasowe regulacje obligowały sąd do oddalenia wniosku w sytuacji, gdy niewypłacalność dłużnika nie powstała wskutek wyjątkowych i niezależnych od niego okoliczności.

Na podstawie art. 4917 znowelizowanej ustawy, w sytuacji, gdy z majątku niewypłacalnego dłużnika nie można pokryć kosztów postępowania lub brak jest płynnych funduszów na ich pokrycie, koszty te pokrywane mają być tymczasowo ze Skarbu Państwa. Jest to istotna zmiana, bowiem z dotychczasowej regulacji nie mogły skorzystać osoby, których nie było stać na pokrycie kosztów postępowania.

Zmianie ulegnie również wysokość sumy, jaką upadły może uzyskać po sprzedaży swojego lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego. Na podstawie nowych przepisów możliwe będzie uzyskanie kwoty odpowiadającej przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego za okres do dwudziestu czterech miesięcy (poprzednio była to suma odpowiadająca dwunastu miesiącom).

Wskazać również trzeba, że nowelizacja wprowadza możliwość zawarcia układu upadłego
z wierzycielami. Układ zawierany jest na wniosek upadłego i nie może być przyjęty bez jego zgody.

Przede wszystkim ustawodawca wyraźnie określił cel upadłości konsumenckiej – wskazując, że nie jest nim jedynie zaspokojenie wierzycieli, ale głównie – umorzenie zobowiązań upadłego niewykonanych w postępowaniu upadłościowym, a dopiero jeśli to możliwe – zaspokojenie wierzycieli w jak najwyższym stopniu.

Ustawa wejdzie w życie trzy miesiące po ogłoszeniu – w dniu 31 grudnia 2014 r.

 

Trwają prace nad nowelizacją ustawy o swobodzie działalności gospodarczej

Obecnie trwają uzgodnienia międzyresortowe dotyczące projektu ustawy o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz niektórych innych ustaw mające na celu wprowadzenie zmiany w organizacji Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Projekt zakłada uproszczenie procedury polegającej na wykreślaniu oraz dokonywaniu sprostowań wpisów w rejestrze.

Dodatkowo planowane jest uproszczenie procedury uzyskiwania zaświadczeń o wpisie do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Udostępnianie danych powinno odbywać się w głównej mierze elektronicznie. Aby wyjść naprzeciw oczekiwaniom przedsiębiorców, planuje się umożliwienie przedsiębiorcom uzyskiwania z rejestru zaświadczenia dotyczącego ich wpisu, który zawiera dane niejawne, w tym adres zamieszkania, datę urodzenia, numer PESEL.

Wskazać również należy, że według projektu ustawy nowelizującej, sądy karne w przypadku orzekania o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej, mają obowiązkowo podawać rodzaj tej działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności.

Według nowelizacji poszerzony ma zostać również zakres danych zawartych we wpisie do rejestru, m.in. o dane dotyczące przedstawiciela ustawowego. Wprowadzona ma zostać również podstawa prawna do zamieszczenia informacji o dacie trwałego zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej. Obecna regulacja, w celu wykreślenia z rejestru, wymaga wydania decyzji administracyjnej przez ministra właściwego do spraw gospodarki w określonych przypadkach (prawomocne orzeczenie sądu, trwałe zaprzestanie wykonywania działalności gospodarczej, niezłożenie w terminie wniosku o wznowienie działalności, utrata przez przedsiębiorcę określonych uprawnień, wpis dokonany z naruszeniem prawa).
Według projektu, ma zostać wprowadzona nowa przesłanka wykreślenia z urzędu w postaci braku tytułu do posługiwania się adresami wskazanymi we wpisie. Ponadto, trwałe zaprzestanie wykonywania działalności gospodarczej w skutek śmierci przedsiębiorcy oraz niewznowienie działalności gospodarczej przez 24 miesiące mają być stwierdzane z urzędu w drodze czynności materialno-technicznej (a nie w formie decyzji).

Należy zwrócić uwagę również na projektowaną możliwość wycofania wpisu z rejestru
przed rozpoczęciem działalności gospodarczej. W sytuacji, jeżeli przedsiębiorca, złożywszy wniosek o wpis do rejestru, poda przyszłą datę rozpoczęcia działalności gospodarczej, to do tego momentu będzie mógł zrezygnować z wpisu. W takim wypadku jego dane w ogóle nie byłyby publikowane w rejestrze.

1. Prawo podatkowe

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego dotyczący tzw. milczącej interpretacji przepisów prawa podatkowego

Zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 września 2014 r. (K 49/12), przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, odnoszące się do tzw. milczącej interpretacji podatkowej, są zgodne z zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa (art. 2 Konstytucji).

Pojęcie „milczącej interpretacji” należy rozpatrywać w oparciu o art. 14o § 1 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym „pojęcie >niewydanie interpretacji< nie oznacza braku jej doręczenia w terminie określonym w art. 14d powołanej ustawy”, tj. w ciągu 3 miesięcy od dnia otrzymania wniosku.

W doktrynie brak było jednolitego stanowiska w zakresie wykładni  pojęcia – „nie wydano”.
W tym zakresie obowiązywały dwa stanowiska – zgodnie z jednym z nich pojęcie „nie wydano” oznaczało, że w ww. terminie interpretacja nie została doręczona zainteresowanemu, z kolei drugie wskazywało, iż interpretacja w ogóle nie została wydana.

Z praktycznego punktu widzenia miało to o tyle istotne znaczenie, że podatnik miał wątpliwość, czy po upływie 3 miesięcy od złożenia wniosku może przyjąć, iż jego stanowisko jest prawidłowe, czy też winien czekać na doręczenie negatywnej interpretacji. 

Trybunał Konstytucyjny wskazał, że wydanie interpretacji stanowi sporządzenie i podpisanie interpretacji indywidualnej, która nie kształtuje praw i obowiązków podatników, w związku
z czym nie należy utożsamiać jej z doręczeniem podatnikowi. Oznacza to, że niewydanie interpretacji indywidualnej w terminie trzech miesięcy od dnia otrzymania wniosku przez organ podatkowy należy rozumieć jako niesporządzenie interpretacji w tym terminie na piśmie,
a skutków prawnych wynikających z tzw. „milczącej interpretacji” nie należy uzależniać od faktu doręczenia zainteresowanemu. Tym samym, o zachowaniu przez organ podatkowy 3-miesięcznego terminu na wydanie interpretacji przesądza moment sporządzenia (i podpisania) interpretacji indywidualnej zgodnie z przepisami prawa. Dla terminu wydania interpretacji nie ma natomiast znaczenia termin jej doręczenia podatnikowi.

Interpretacja ogólna Ministra Finansów w sprawie obowiązku zapłaty opłaty skarbowej od pełnomocnictwa/ prokury

W dniu 13 października 2014 r. Minister Finansów na podstawie art. 14a § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2012 r., poz. 749, z późn. zm.), wydał interpretację ogólną, której celem było zapewnienie jednolitego sposobu stosowania
przez organy podatkowe przepisów podatkowych w odniesieniu do opłaty skarbowej.

Na podstawie przepisu art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz.U. z 2012 r., poz. 1282, z późn. zm.), „opłacie tej podlega złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury albo jego odpisu, wypisu lub kopii – w sprawie z zakresu administracji publicznej lub w postępowaniu sądowym”. Wysokość opłaty skarbowej wynosi 17 zł od każdego stosunku pełnomocnictwa/prokury.

Jeżeli zatem do akt sprawy przedkładany jest dokument potwierdzający udzielenie pełnomocnictwa/prokury, to powstaje obowiązek zapłaty opłaty skarbowej w ww. wysokości. Zgodnie z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjny z dnia 23 lipca 2013 r., sygn. akt II FSK 2303/11, obowiązek uiszczenia opłaty powstaje zawsze z chwilą złożenia dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa/prokury.

Wątpliwości praktyczne jednak od lat budziła kwestia opłat związanych z „łańcuszkiem” pełnomocników – odnoszącym  się do substytutów, w tym także związanych z pionową strukturą dużych przedsiębiorstw, jak również kwestia objęcia jednym dokumentem pełnomocnictwa kilku pełnomocników. Zasadniczo przyjmowało się, że opłata naliczana jest osobno za każdy dokument pełnomocnictwa składany jednocześnie, rzadziej pojawiały się głosy, że w tej sytuacji opłacie podlega potwierdzenie stosunku pełnomocnictwa – a więc legitymacji konkretnej osoby faktycznie działającej w sprawie, a nie ilość dokumentów, które potwierdzają prawo reprezentacji.

Minister Finansów w omawianej interpretacji wyjaśnił, że w razie udzielenia kilku pełnomocnictw np. w odniesieniu do pionowej struktury obowiązującej w przedsiębiorstwie bądź pełnomocnictwa substytucyjnego „opłacie skarbowej podlega złożenie wyłącznie ostatniego dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa, na podstawie którego pełnomocnik będzie dokonywał czynności w sprawie w imieniu i z bezpośrednim skutkiem prawnym na rzecz mocodawcy”.

W sytuacji udzielenia kilku pełnomocnictw, które stwierdzone są w jednym dokumencie, należy uiścić opłatę od liczby stosunków pełnomocnictwa.

Jeżeli jednak pełnomocnicy zobowiązani są do wspólnego działania (pełnomocnictwo łączne
i prokura łączna), pomimo zaistnienia wielości podmiotów, powstaje jeden stosunek pełnomocnictwa i należy uiścić tylko jedną opłatę.

Jeżeli zaś przepisy postępowania umożliwiają udzielenie do protokołu pełnomocnictwa bądź jedynie jego okazanie, nie ma obowiązku uiszczenia opłaty skarbowej.

Rzecznik Praw Obywatelskich złożył do Trybunału Konstytucyjnego wniosek w sprawie zbadania zgodności z Konstytucją przepisów podatkowych dotyczących wysokości kwoty wolnej od podatku dochodowego od osób fizycznych

W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich kwota wolna od podatku od osób fizycznych w wysokości 556,02 zł jest zbyt niska i niedostosowana do rzeczywistych warunków.

Trybunał Konstytucyjny poinformował, że w złożonym wniosku podniesiono, iż obecnie obowiązujące przepisy prawa podatkowego, które określają kwotę wolną od podatku dochodowego od osób fizycznych, są rażąco niesprawiedliwe. Wskazano, iż przepis art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r.  o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r.,
poz. 361, z późn. zm.) jest niezgodny z art. 2 i art. 84 Konstytucji w zakresie, w jakim ustala w pierwszym przedziale skali podatkowej kwotę zmniejszającą podatek w wysokości 556,02 zł. Wskazano, że obecny stan prawny sprzeczny jest z przepisem art. 2 Konstytucji, który stanowi, iż „Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej”. Podniesiono, że na jego podstawie należy dokonywać wykładni i interpretacji przepisu art. 84 stanowiącego, że „każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie”.

Rzecznik Praw Obywatelskich zarzucił, iż ustawodawca winien tworzyć przepisy prawa zgodnie z zasadą sprawiedliwości podatkowej, a w obecnym stanie osoby, niemogące zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych, zobowiązane są do ponoszenia obowiązków podatkowych, a to z kolei determinuje i oddziałuje na system pomocy społecznej.

Wniosek został złożony 7 października 2014 r. sprawa toczy się pod sygn. V.511.868.2014.ST. 

III.           Dział procesowy

Nowelizacja ustawy Kodeks postępowania cywilnego

W dniu 27 września 2014r. została ogłoszona ustawa z dnia 29 sierpnia 2014r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2014r., poz. 1296).

Przedmiotowa nowelizacja w głównej mierze dotyczy kwestii protokołu elektronicznego i jego udostępniania stronom oraz kwestii uzasadniania wyroków przez sądy obu instancji. Celem nowelizacji jest również ułatwienie stronom dostępu do akt sprawy.

W art. 1 ustawa zmieniająca przewiduje wprowadzenie do art. 9 § 1 kodeksu postępowania cywilnego (dalej k.p.c.) zapisu, że treść protokołów i pism może być także udostępniana w postaci elektronicznej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.

Regulacja ta umożliwia wgląd do akt sprawy za pośrednictwem sieci Internet.

Ponadto, nowelizacja przewiduje, że strony i uczestnicy postępowania mają prawo do otrzymania z akt sprawy zapisu dźwięku albo obrazu i dźwięku, chyba że protokół został sporządzony wyłącznie pisemnie. Przewodniczący wydaje z akt sprawy jedynie zapis dźwięku, jeżeli wydaniu zapisu obrazu i dźwięku sprzeciwia się ważny interes publiczny lub prywatny. Jeżeli posiedzenie odbyło się przy drzwiach zamkniętych strony i uczestnicy postępowania mają prawo do otrzymania z akt sprawy jedynie zapisu dźwięku. Zważyć należy, że dotychczas strona mogła otrzymać jedynie zapis dźwięku, nawet jeśli podczas posiedzenia rejestrowany był również obraz.

Ustawa nowelizująca przewiduje ponadto, że protokół sporządzony pisemnie, jeżeli przebieg posiedzenia jest rejestrowany, może zawierać wnioski i twierdzenia stron, streszczenie wyników postępowania dowodowego oraz inne okoliczności istotne dla przebiegu posiedzenia, zaś zamiast wniosków i twierdzeń można w protokole powołać się na pisma przygotowawcze.

Istotną z praktycznego punktu widzenia zmianą jest stworzenie możliwości wciągnięcia osnowy ugody zawartej przed sądem do protokołu, albo zamieszczenia jej w odrębnym dokumencie stanowiącym część protokołu (w każdym wypadku ugodę stwierdza się podpisami stron).

Zmiany dotyczą także postępowania przed sądem drugiej instancji, przewidują bowiem, że sąd ten może zrezygnować ze sprawozdania (zwięzłe przedstawienie stanu sprawy ze szczególnym uwzględnieniem zarzutów i wniosków apelacyjnych) za zgodą obecnych stron albo w przypadku ich niestawiennictwa, chyba że rozprawa odbywa się z udziałem publiczności.

Ponadto, ustawa zmienia treść art. 387 k.p.c., stanowiąc, że w sprawach, w których w II-instancji zmieniono zaskarżony wyrok, pisemne uzasadnienie sporządza się tylko wówczas, gdy strona zgłosiła wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem. Do orzeczeń sądów II-instancji wydanych przed dniem wejścia w życie ustawy (tj. przed dniem 27 października 2014r.) stosuje się przepis art. 387 k.p.c. w brzmieniu dotychczasowym (tzn. uzasadnienie wyroku sądu
II-instancji, zmieniającego zaskarżony wyrok jest sporządzane z urzędu).

Zmiany w zakresie protokołów (również dostępu do nich stron) oraz w zakresie dostępu do akt za pośrednictwem systemu teleinformatycznego wejdą w życie po 6 miesiącach od dnia ogłoszenia ustawy, tj. w dniu 27 marca 2015r.

Pozostałe zmiany wejdą w życie po miesiącu od dnia ogłoszenia ustawy, tj. w dniu 27 października 2014r.

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 października 2014 r. w sprawie ustalenia siedzib i obszarów właściwości sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych

W dniu 7 października 2014 r. Minister Sprawiedliwości podpisał Rozporządzenie w sprawie ustalenia siedzib i obszarów właściwości sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych (Dz.U. 2014r., poz. 1407 – dalej jako Rozporządzenie).

Rozporządzenie wydane zostało na podstawie delegacji, w celu realizacji postanowień ustawy z dnia 14 marca 2014r. o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. 2014r., poz. 481). Ustawa ta wprowadziła obiektywne kryteria zarówno tworzenia, jak i znoszenia sądów rejonowych, określając, że sąd rejonowy tworzy się dla obszaru jednej lub większej liczby gmin zamieszkałych przez co najmniej 50 000 mieszkańców, jeżeli łączna liczba spraw cywilnych, karnych oraz rodzinnych i nieletnich wpływających do istniejącego sądu rejonowego wynosi co najmniej 5000 w ciągu roku kalendarzowego, przy czym sąd rejonowy może być utworzony dla jednej lub większej liczby gmin zamieszkałych przez mniejszą niż  50 000 liczbę mieszkańców, jeżeli łączna liczba spraw cywilnych, karnych oraz rodzinnych i nieletnich wpływających do istniejącego sądu wynosi co najmniej 5000 w ciągu roku kalendarzowego.

Co za tym idzie, praktyczny wymiar Rozporządzenia polegać będzie na odtworzeniu sądów rejonowych, zniesionych z dniem 1 stycznia 2013r. w ramach tzw. reorganizacji małych sądów (które stały się z tym dniem wydziałami zamiejscowymi innych sądów).

Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2015r. Z tym dniem utworzonych (przywróconych) zostanie 41 sądów rejonowych. Sądy te z mocy art. 3 ust. 1 Ustawy staną się sądami właściwymi dla spraw, które wpłynęły do wydziałów zamiejscowych, które obejmowały obszar właściwości miejscowej danego sądu.

1. PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH

Zmiana ustawy Prawo zamówień publicznych

W dniu 19 października 2014r. weszła w życie ustawa z dnia 29 sierpnia 2014r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych (Dz. U.2014r., poz. 1232 – dalej jako Ustawa).

Ustawa wprowadza bardzo ważne zmiany w zakresie zamówień publicznych.

Najważniejszą zmianą jest zerwanie z zasadą ceny jako jedynego kryterium oceny ofert.

Po nowelizacji, kryteriami oceny ofert są cena albo cena i inne kryteria odnoszące się do przedmiotu zamówienia, w szczególności jakość, funkcjonalność, parametry techniczne, aspekty środowiskowe, społeczne, innowacyjne, serwis, termin wykonania zamówienia oraz koszty eksploatacji. Kryterium ceny może być zastosowane jako jedyne kryterium oceny ofert, jeżeli przedmiot zamówienia jest powszechnie dostępny oraz ma ustalone standardy jakościowe, a w przypadku zamawiających, będących jednostkami sektora finansów publicznych lub innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej, jeżeli dodatkowo wykażą w załączniku do protokołu postępowania, w jaki sposób zostały uwzględnione w opisie przedmiotu zamówienia koszty ponoszone w całym okresie korzystania z przedmiotu zamówienia.

Ponadto, ustawa wprowadziła przepisy regulujące sytuację związaną z uzasadnionymi wątpliwościami w zakresie rażącego zaniżenia ceny.

Wprowadzona zmiana przewiduje, że jeżeli cena oferty wydaje się rażąco niska w stosunku do przedmiotu zamówienia i budzi wątpliwości zamawiającego co do możliwości wykonania przedmiotu zamówienia zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego lub wynikającymi z odrębnych przepisów, zamawiający zwraca się o udzielenie wyjaśnień, w tym złożenie dowodów, dotyczących elementów oferty mających wpływ na wysokość ceny. Nie ma tu zatem dowolności zamawiającego, winien on wyjaśnić kwestię swoich ewentualnych podejrzeń co do zaniżenia ceny. Przy tym, ciężar udowodnienia, że oferta nie zawiera rażąco niskiej ceny spoczywa na wykonawcy.

Ponadto, wskazać należy na dodanie do ustawy Prawo zamówień publicznych art. 5a, który określa sposób udzielania zamówień, których przedmiotem są tzw. usługi niepriorytetowe, jeżeli wartość zamówienia jest mniejsza niż kwoty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 (tzw. progi unijne). Wprowadzając nowe przepisy, ustawodawca dał zamawiającemu wybór – może on udzielić zamówienia na usługi niepriorytetowe według dotychczas obowiązujących zasad ogólnych, lub na podstawie nowych przepisów.

Przepis nowego art. 5a ust. 2 stanowi, że zamawiający udziela zamówienia w sposób przejrzysty, obiektywny i niedyskryminacyjny. Zamawiający zamieszcza na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej, a jeżeli nie ma strony podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej – na swojej stronie internetowej, ogłoszenie o zamówieniu, które zawiera informacje niezbędne z uwagi na okoliczności jego udzielania (art. 5a ust. 3). Natomiast niezwłocznie po udzieleniu zamówienia, zamawiający zamieszcza na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej, a jeżeli nie ma strony podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej – na swojej stronie internetowej, informację co do udzielenia bądź nieudzielenia zamówienia.

W tym zakresie najważniejszą zmianę stawi fakt, że to zamawiający określa procedurę udzielenia takiego zamówienia, musi ona spełniać ww. minimalne wymogi.

Jednocześnie uchylono przepis art. 5 ust. 1a ustawy Prawo zamówień publicznych, który przewidywał dla usług niepriorytetowych prowadzenie postępowań w trybie negocjacji bez ogłoszenia lub w trybie zamówienia z wolnej ręki.

Kolejno Ustawodawca wprowadził wymóg, że wykonawca musi wykazać, iż zastrzeżone przez niego informacje stanowią tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli nie chce ich ujawniania w toku postępowania powołując się właśnie na tajemnicę przedsiębiorstwa.

Wprowadzona została również nowa przesłanka wykluczenia wykonawcy z postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Mianowicie zamawiający będzie mógł wykluczyć z postępowania o udzielenie zamówienia wykonawcę, który w okresie 3 lat przed wszczęciem postępowania, w sposób zawiniony poważnie naruszył obowiązki zawodowe, w szczególności, gdy wykonawca w wyniku zamierzonego działania lub rażącego niedbalstwa nie wykonał
lub nienależycie wykonał zamówienie; wykluczenie z tego powodu będzie możliwe tylko w przypadku, gdy zamawiający przewidzi taką możliwość w ogłoszeniu o zamówieniu lub w specyfikacji istotnych warunków zamówienia; zamawiający będzie musiał wykazać za pomocą dowolnych środków dowodowych naruszenie przez wykonawcę obowiązków zawodowych; wykluczenie wykonawcy z postępowania nie będzie możliwe, jeżeli wykonawca udowodni, że podjął konkretne środki techniczne, organizacyjne i kadrowe, które mają zapobiec naruszaniu obowiązków zawodowych w przyszłości oraz naprawił szkody powstałe w wyniku naruszenia obowiązków zawodowych lub zobowiązał się do ich naprawienia.

Jednocześnie uchylono przesłanki wykluczenia określone w art. 24 ust. 1 pkt 1 i 1a ustawy Prawo zamówień publicznych (przesłanki te dotyczyły wykonawców, którzy wyrządzili szkodę, nie wykonując zamówienia lub wykonując je nienależycie, lub zobowiązanych do zapłaty kary umownej, jeżeli szkoda ta lub obowiązek zapłaty kary umownej wynosiły nie mniej niż 5% wartości realizowanego zamówienia i zostały stwierdzone orzeczeniem sądu, które uprawomocniło się w okresie 3 lat przed wszczęciem postępowania, oraz wykonawców z którymi dany zamawiający rozwiązał umowę w sprawie zamówienia publicznego, którym wypowiedział taką umowę albo od umowy z którymi odstąpił, z powodu okoliczności, za które wykonawca ponosi odpowiedzialność, jeżeli rozwiązanie, wypowiedzenie umowy albo odstąpienie od niej nastąpiło w okresie 3 lat przed wszczęciem postępowania, a wartość niezrealizowanego zamówienia wyniosła co najmniej 5% wartości umowy).

Kolejną ważną zmianą jest wprowadzenie solidarnej (z wykonawcą) odpowiedzialności podmiotu, który zobowiązał się do udostępnienia swoich zasobów (wiedzy i doświadczenia, potencjału technicznego, osób zdolnych do wykonania zamówienia, zdolności finansowych
lub ekonomicznych) za szkodę zamawiającego powstałą wskutek nieudostępnienia tych zasobów (chyba że za nieudostępnienie zasobów nie ponosi winy).

Ponadto, mocą ustawy wprowadzono zmianę, w myśl której zamawiający zatrzymuje wadium wraz z odsetkami, jeżeli wykonawca w odpowiedzi na wezwanie, z przyczyn leżących
po jego stronie, nie złożył dokumentów lub oświadczeń, o których mowa w art. 25 ust. 1, pełnomocnictw, listy podmiotów należących do tej samej grupy kapitałowej, lub informacji o tym, że nie należy do grupy kapitałowej, lub nie wyraził zgody na poprawienie omyłki polegającej na niezgodności oferty ze specyfikacją istotnych warunków zamówienia, niepowodującej istotnych zmian w treści oferty, co powodowało brak możliwości wybrania oferty złożonej przez wykonawcę jako najkorzystniejszej.

Ponadto Ustawa wprowadziła również zmiany dotyczące:

• możliwości określenia przez Zamawiającego w uzasadnionych przypadkach wymogu zatrudniania przez wykonawcę lub podwykonawcę osób wykonujących czynności w trakcie realizacji zamówienia na podstawie umowy o pracę (art.. 29 ust. 4 pkt 4 i art. 36 ust. 2 pkt 9 lit. d);
• waloryzowania wartości umów zawartych na okres dłuższy niż 12 miesięcy (art. 142 ust. 5).

W Ustawie wskazano ponadto, że Prezes Urzędu Zamówień Publicznych będzie przygotowywał i upowszechniał przykładowe wzory umów w sprawach zamówień publicznych, regulaminów oraz innych dokumentów stosowanych przy udzielaniu zamówień.

Zgodnie z zasadą wprowadzoną w art. 3 Ustawy, do postępowań o udzielenie zamówienia publicznego i konkursów wszczętych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy oraz do odwołań i skarg dotyczących tych postępowań stosuje się przepisy dotychczasowe, z wyjątkiem art. 24 ust. 1 pkt 1 i 1a ustawy Prawo zamówień publicznych (patrz powyżej: uchylone przesłanki wykluczenia z art. 24 ust. 1 i 1a).

Zgodnie z interpretacją Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych (dostępną oficjalnym serwisie internetowym Urzędu Zamówień Publicznych), wszczęcie postępowania z zakresu zamówień publicznych, następuje w dniu, w którym zamawiający uzewnętrznieni swoją wolę w tym zakresie.

Co za tym idzie, przy udzielaniu zamówienia w drodze przetargu, wszczęcie postępowania następować będzie (co do zasady) w dniu zamieszczenia ogłoszenia o zamówieniu publicznym we właściwy sposób i we właściwym miejscu.

W przypadku udzielenia zamówienia publicznego w pozostałych trybach, wszczęcie postępowania następuje w dniu skierowania przez zamawiającego zaproszenia do składania ofert (negocjacji).

1. Prawo pracy

Projekt nowelizacji kodeksu pracy – dodatek do wynagrodzenia za pracę w dzień wolny

W dniu 1 października 2014 r. skierowano do pierwszego czytania projekt nowelizacji ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. Z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.). Ma on na celu wyeliminowanie regulacji prawnych różnicujących zasady rekompensowania pracownikowi pracy w dniu wolnym wynikającym z rozkładu pracy oraz w niedziele i święta. Obecnie, w przypadku świadczenia pracy w dzień, który jest dla pracownika dniem wolnym od pracy według rozkładu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, pracodawca obowiązany jest udzielić pracownikowi do końca okresu rozliczeniowego innego dnia wolnego. 

Założenia projektu przewidują, iż w przypadku wniosku pracownika lub braku możliwości udzielenia pracownikowi dnia wolnego, pracodawca zobowiązany będzie do wypłaty stosownego dodatku do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w dniu przypadającym jako wolny od pracy. Powyższe nie może jednak spowodować naruszenia prawa pracownika
do odpoczynku.

Analogiczne regulacje obowiązują w chwili obecnej w odniesieniu do pracy świadczonej w niedziele i święta.

 

Uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego w sprawie tzw. ustawy antykryzysowej

Na podstawie art. 60 § 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym
(j.t. Dz.U. z 2013 r., poz. 499), Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego przedstawił wniosek
o rozstrzygnięcie rozbieżności w wykładni prawa Sądowi Najwyższemu w składzie siedmiu sędziów. Rozpoznawane zagadnienie prawne dotyczyło skutków prawnych przekroczenia 24 miesięcznego okresu zatrudnienia określonego w art. 13 ust. 1 ówcześnie obowiązującej ustawy z dnia 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorstw (Dz. U. Nr 125, poz. 1035 ze zm.), tzw. ustawy antykryzysowej.

Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, uzasadniając wniosek o rozpoznanie zagadnienia prawnego, wskazał, że stanowi ono odpowiedź na rozbieżności w wykładni skutków prawnych zawierania umów o pracę na czas określony (pod rządami ww. ustawy) przez okres dłuższy niż 24 miesiące.

W dniu 23 września 2014 roku podjęta została uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego, sygn. akt III PZP 2/14, zgodnie z którą „przekroczenie 24 miesięcznego okresu zatrudnienia, o którym mowa w art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (Dz. U. Nr 125, poz. 1035 ze zm.), jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony”.

Należy wskazać, że w przypadku, gdy pracodawca nie uzna ww. wykładni, pracownik ma prawo do wystąpienia z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy tego rodzaju (art. 189 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.).

Przy podejmowaniu ww. uchwały zostało zgłoszone jedno zdanie odrębne.

1. Prawo Budowlane

Sejm opracowuje nowelizację ustawy Prawo budowlanego

W Sejmie trwają prace nad nowelizacją ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. 25 września 2014 r. odbyło się pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw. Zgodnie z założeniami rządowego projektu ustawy, uproszczeniu i skróceniu ma ulec procedura budowlana poprzez zniesienie obowiązku uzyskania decyzji o pozwolenie na budowę w przypadku budowy lub przebudowy budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których obszar oddziaływania mieści się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane. W takim przypadku wystarczające będzie jedynie zgłoszenie przez inwestora, do którego dołączyć należy projekt budowlany wraz z pozostałymi dokumentami. Właściwy organ w ciągu 30 dni będzie miał możliwość ewentualnego wniesienia, w drodze decyzji, sprzeciwu od zgłoszenia.

Co ważne, zgodnie z założeniami projektu ustawy, do projektu budowlanego nie będzie trzeba załączać oświadczeń właściwych jednostek organizacyjnych o zapewnieniu dostaw energii, wody, ciepła, gazu i innych mediów. Stosowna weryfikacja spełniania przez budynek warunków określonych w ustawie dotyczących przyłączenia mediów ma być przeprowadzana na etapie oddawania inwestycji do użytkowania. 

Obecnie projekt ustawy trafił do sejmowej komisji infrastruktury, która w dalszej kolejności będzie zajmować się nowelizacją.

Przy stosowaniu procedury legalizującej z art. 51 ustawy Prawo budowlane organ musi badać prawo do dysponowania nieruchomością

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku, sygn. akt II SA/Bk 480/14, w wyroku z dnia 18 września 2014 r. stwierdził, że „organ nadzoru budowlanego, stosując procedurę naprawczą z art. 51 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2013r., poz. 1409 ze zm.) winien dokonać ustalenia okoliczności istotnych dla zastosowania tego przepisu, w tym prawa do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, i nie może zaakceptować wykonania robót budowlanych na części nieruchomości, do której inwestor nie ma tytułu prawnego”.

Art. 51 ustawy Prawo budowlane określa procedurę rozwiązań legalizujących stosowanych przez organ administracyjny w przypadku samowoli budowlanej.

W przedmiotowej sprawie powiatowy inspektor nadzoru budowlanego, po przeprowadzeniu kontroli, ustalił, że prowadzona przez inwestora budowa budynku mieszkalnego jednorodzinnego wykonywana była z licznymi odstępstwami od projektu budowlanego. W związku z tym nakazał, na podstawie art. 51 Prawa budowlanego, wykonać określone roboty budowlane w celu doprowadzenia budynku mieszkalnego do zgodności z przepisami. Od powyższej decyzji odwołała się osoba trzecia (która twierdziła, że była następcą prawnym osoby uprawnionej do dysponowania działką, na której znajduje się budynek), zarzucając, że przy jej wydawaniu organ nie zbadał, czy inwestor dysponuje tytułem prawnym do nieruchomości, na której budowany jest ów budynek. Odwołanie nie zostało uwzględnione i decyzja została zaskarżona do sądu administracyjnego.

Według sądu, na podstawie istniejącego stanu prawnego nie ma podstaw do tego, aby organ nadzoru budowlanego prowadzący postępowanie w trybie art. 50 i 51 ustawy Prawo budowlane był wyłączony od badania, czy inwestor posiada prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. „Legalizacja wymaga, bowiem stwierdzenia przez organ, iż inwestycja pozostaje w zgodzie z prawem, w tym z przepisami techniczno-budowlanymi”. Choć organ ten, zgodnie z uchwałą siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 stycznia 2011 r., sygn. akt II OPS 2/10, nie może żądać od inwestora oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane, to jednak powinien badać, czy inwestor posiada stosowne prawo. Sąd podkreślił, że we wskazanej uchwale wyraźnie zróżnicowano dwie kwestie: obowiązek złożenia oświadczenia (wynikający z art. 32 ust. 4 pkt 2 ustawy Prawo budowlane) oraz badania tego w trybie art. 51 ustawy Prawo budowlane.

Wojewódzki Sąd Administracyjny wskazał również, że przy stosowaniu procedury z art. 51 ustawy Prawo budowlane, organ jest uprawniony i obowiązany do badania, czy inwestor realizuje prawo zabudowy z art. 4 ustawy Prawo budowlane na nieruchomości, do której ma tytuł prawny uprawniający do wykonywania robót budowlanych.

Wyrok jest nieprawomocny.

VII.        Prawo Administracyjne

Trybunał Konstytucyjny: art. 136 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami jest zgodny z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej

W dniu 23 września 2014 r., w sprawie o sygn. akt SK 7/13, Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 136 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami w zakresie, w jakim nie przewiduje roszczenia poprzedniego właściciela o zwrot nieruchomości nabytej w drodze podziału nieruchomości na jego wniosek przez jednostkę samorządu terytorialnego, jeżeli nieruchomość ta stała się zbędna dla celów publicznych, nie jest niezgodny z art. 21 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Przedmiotowy przepis ustawy o gospodarce nieruchomościami statuuje możliwość żądania zwrotu wywłaszczonej nieruchomości przez poprzedniego właściciela lub spadkobiercę jedynie w sytuacji, gdy wywłaszczenie stało się zbędne ze względu na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu.

Skarżąca wywodziła, że ów przepis niezgodny jest z konstytucyjnymi zasadami dotyczącymi wywłaszczania nieruchomości, równości obywateli wobec prawa oraz konstytucyjnej ochronie praw własności. Poglądu tego nie podzielił Trybunał Konstytucyjny.

VIII.     PRAWO TRANSPORTOWE

Miejsce do spania w ciężarówce nie jest zapewnieniem kierowcy noclegu

Opublikowane zostało uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2014 r. w sprawie o sygn. akt II PZP 1/14. W uchwale stwierdzono, że:

„Zapewnienie pracownikowi – kierowcy samochodu ciężarowego odpowiedniego miejsca do spania w kabinie tego pojazdu podczas wykonywania przewozów w transporcie międzynarodowym nie stanowi zapewnienia przez pracodawcę bezpłatnego noclegu w rozumieniu § 9 ust. 4 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1991 ze zm.), co powoduje, że pracownikowi przysługuje zwrot kosztów noclegu na warunkach i w wysokości określonych w § 9 ust. 1-3 tego rozporządzenia albo na korzystniejszych warunkach i wysokości, określonych w umowie o pracę, układzie zbiorowym pracy lub innych przepisach prawa pracy”.

Podjęta Uchwała Sądu Najwyższego usunąć ma rozbieżności w orzecznictwie Sądu Najwyższego w kwestii możliwości uznawania odpoczynku nocnego w kabinach samochodowych w trakcie odbywania zagranicznych podróży służbowych za zapewnienie przez pracodawcę kierowcom zatrudnionym w transporcie międzynarodowym bezpłatnego noclegu.

W uzasadnieniu Uchwały skład orzekający zauważył, że przepisy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców pozwalają na spędzenie odpoczynku dobowego w odpowiednio przystosowanej do spania kabinie pojazdu.