Zmiany w przepisach

I. KOMUNIKATY

W sierpniu 2012 r. odnotowano wzrost liczby bezrobotnych i stopy bezrobocia, zarówno w ujęciu rocznym, jak i miesięcznym. Stopa bezrobocia w sierpniu wyniosła 12,4 proc. Najwyższe bezrobocie odnotowano w województwach: warmińsko-mazurskim, kujawsko-pomorskim i zachodniopomorskim. Prognozuje się, że na koniec roku bezrobocie znajdzie się na poziomie przekraczającym 13%. II.PRAWO ENERGETYCZNENowe rozporządzenie Ministra Gospodarki w przedmiocie efektywności energetycznejDnia 14 września 2012 r., zostało wydane Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie ilości energii pierwotnej odpowiadającej wartości świadectwa efektywności energetycznej oraz wysokości jednostkowej opłaty zastępczej. Zgodnie z postanowieniami nowego aktu, opłata zastępcza wynosi 1000 zł za tonę oleju ekwiwalentnego. W rozporządzeniu zostały również wskazane wartości współczynników sprawności przetworzenia energii pierwotnej w finalną. Są one określone odrębnie dla energii elektrycznej, ciepła, oraz gazu ziemnego. W rozporządzeniu przyjęto, iż wskaźniki te są równe odwrotności współczynników nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej, stosownie do wykorzystywanego paliwa lub źródła energii i wynoszą odpowiednio: 0,91 dla gazu ziemnego, oraz 0,33 dla energii elektrycznej i 0,83 dla ciepła dostarczanego za pomocą sieci elektrociepłowniczej. Nowe rozporządzenie wchodzi w życie w terminie czternastodniowym od dnia jego ogłoszenia, to jest w dniu 4 października 2012 r. III. PRAWO PODATKOWE Nieodprowadzone składki nie są kosztem uzyskania przychodu Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 29 sierpnia 2012 r., sygn. akt I SA/Ke 304/12 W stanie faktycznym sprawy spółka była zobowiązana zapłacić składki na ubezpieczenie społeczne pracowników w części finansowanej przez płatnika, składki na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Nie uregulowała jednak tych świadczeń w 2009 r. W ocenie spółki składki mogły zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, ponieważ stanowią one koszty bezpośrednie, które powinny być potrącone w momencie uzyskania przychodu. Organ podatkowy nie podzielił tego stanowiska. WSA za bezsporne uznał, że składki w części finansowej przez płatnika nie zostały uiszczone. Od 1 stycznia 2009 r. zmieniła się zasada dotycząca rozliczania składek. Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 57a ustawy o CIT (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 74, poz. 397 z późn. zm.) nie uważa się za koszty uzyskania przychodów nieopłaconych do ZUS składek (z pewnymi zastrzeżeniami) określonych w ustawie z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – w części finansowanej przez płatnika. Jak wynika z art. 16 ust. 7d ustawy o CIT, powyższą zasadę stosuje się też do składek na Fundusz Pracy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Natomiast z dalszego przepisu art. 15 ust. 4h pkt 2 ustawy o CIT, określa, że powyższe składki (ZUS, FP, FGŚP) są kosztem podatkowym w miesiącu, za który są one należne – pod warunkiem że zostaną opłacone. Jeżeli spółka nie uregulowała składek, to nie może ich zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Będzie mogła to zrobić dopiero, gdy je zapłaci. Wyrok jest nieprawomocny. Urząd skarbowy nie może automatycznie orzekać o odpowiedzialności członków zarządu Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 września 2012 r. (II FSK 345/11)
W stanie faktycznym sprawy organ podatkowy uznał, że stowarzyszenie miało obowiązek zgłosić wniosek o upadłość 9 sierpnia 2004 r., gdyż upłynęło 14 dni od ostatecznego terminu złożenia i płatności deklaracji VAT-7 za czerwiec 2004 roku. W 2006 toku stowarzyszenie zostało postawione w stan likwidacji i nie posiadało już majątku ani wierzytelności. Kontrolę przeprowadzono w 2009 roku. W ocenie organu stowarzyszenie, które nie uregulowało VAT za określone miesiące 2004 roku, zmierzało do upadłości i systematycznie stawało się niewypłacalne. Członkowie zarządu stowarzyszenia bronili się przed decyzją organów o uznaniu ich odpowiedzialnymi za zaległości podatkowe, gdyż organ nie dokonał analizy bilansu za 2004 r. i rachunku zysków i strat, z których wynikało, że wartość aktywów stowarzyszenia wynosi ponad 1 mln zł. Brak było zatem podstaw do złożenia wniosku o upadłość. Sąd podzielił powyższą argumentację, uznając, iż organy naruszyły postępowanie dowodowe, nie uwzględniając powyższych dokumentów Naczelnik urzędu skarbowego nie może uznawać, że wystąpiły przesłanki do ogłoszenia upadłości i orzekać o odpowiedzialności członków zarządu stowarzyszenia za zaległości podatkowe tylko z tej przyczyny, że zadeklarowane podatki nie zostały uregulowane na czas. Okoliczność nie regulowania zobowiązań w terminie nie oznacza niewypłacalności. Organ może orzekać o tym, czy stowarzyszenie było w stanie upadłości, czy też nie, dopiero po zbadaniu dokumentów.Wyrok jest prawomocny. IV. DZIAŁ PROCESOWY Wyciągi z ksiąg banku będą miały moc dokumentów prywatnychTrwają prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy – Prawo bankowe, ustawy o Banku Gospodarstwa Krajowego oraz ustawy o funduszach inwestycyjnych. Zaproponowane w nim zmiany dotyczą pozbawienia dokumentów bankowych oraz dokumentów funduszy sekurytyzacyjnych statusu dokumentów urzędowych. Potrzeba nowelizacji powstała wobec uznania przez Trybunał Konstytucyjny obecnie obowiązującej regulacji za niezgodną z Konstytucją. Trybunał orzekł, że obowiązujące przepisy naruszają przepisy konstytucji. Obecnie dokumenty bankowe – jako urzędowe – zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo poświadczone. Strona, która zaprzecza ich prawdziwości, powinna to udowodnić. Oznacza to, że w sporze sądowym dokumenty sporządzone przez bank lub fundusz są z zasady traktowane jako dokumenty urzędowe i to strona przeciwna – klient banku – musi udowodnić, że powództwo jest niezasadne. Takie uregulowanie obecnie daje przywileje profesjonalnym podmiotom w stosunku do często nieprofesjonalnego klienta. Taki mechanizm nie jest zgodny z zasadą sprawiedliwości społecznej oraz równości. Zmiana prawa nie w każdym przypadku będzie korzystna dla klientów banku. Moc prawna dokumentu urzędowego jest również udogodnieniem dla klientów banków, którzy często w sporach sądowych – niekoniecznie z udziałem banków – przedkładają dowody w postaci dokumentów bankowych. Za to samo przestępstwo wyrok może zostać wydany tylko w jednym państwiePrezydent podpisał nowelizację kodeksu postępowania karnego, która ma zapobiec zapobiegania konfliktom jurysdykcji w postępowaniu karnym. Rozwiązania mają usprawnić działania organów procesowych. Pozwolą uniknąć sytuacji, gdy w państwach UE równolegle prowadzone są postępowania karne przeciwko tej samej osobie, o ten sam czyn, a w konsekwencji wydane zostają wyroki skazujące za to samo. Każdy kraj UE będzie mógł przekazać do dalszego prowadzenia wszczęte postępowanie karne, a tym samym zakończyć to, które sam prowadził.
Nowelizacja powstała w oparciu o decyzję ramową Rady 2009/948/WSiSW w sprawie zapobiegania konfliktom jurysdykcji w postępowaniu karnym i w sprawie rozstrzygania takich konfliktów oraz decyzję ramową Rady 2009/829/WSiSW w sprawie stosowania przez państwa członkowskie Unii Europejskiej zasady wzajemnego uznawania do decyzji w sprawie środków nadzoru stanowiących alternatywę dla tymczasowego aresztowania. V. PRAWO MEDYCZNEUsługi świadczone na rzecz sponsora badań klinicznych nie są zwolnione z VAT Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 czerwca 2012 r., sygn. akt I FSK 406/12 W stanie faktycznym sprawy podatnik na podstawie zawartych ze sponsorami i badaczami umów trójstronnych, uczestniczył w badaniach klinicznych. Koszty związane z diagnozowaniem i leczeniem pacjenta ponosił sponsor. Przedmiotem sprawy było więc rozstrzygnięcie, czy wynagrodzenie otrzymane przez szpital od sponsora jest zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT, czy też podlega podatkowi wg stawki 23 proc.
W ocenie wnioskodawcy, czynności szpitala wykonywane w ramach badań klinicznych podlegają zwolnieniu od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT. Organ podatkowy nie podzielił tego stanowiska, wskazując, że czynności te nie mogą korzystać ze zwolnienia od podatku na mocy art. 43 ust. 1 pkt 18 czy pkt 19 ustawy o VAT, a podlegają opodatkowaniu stawką 23 proc., gdyż celem badań jest zweryfikowanie skutków oddziaływania na organizm człowieka leków, których stopień skuteczności nie jest jeszcze w pełni znany. Celem tym nie jest więc profilaktyka, zachowanie, ratowanie, przywracanie i poprawa zdrowia. NSA uznał, że jedynie usługi medyczne służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia korzystać mogą ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT. Natomiast definicja badań klinicznych zawarta w Prawie farmaceutycznym określa jasno, że owe badania stanowią ostatni etap wdrożenia do obrotu produktów leczniczych. Są to czynności związane z działalnością gospodarczą sponsora. Sponsor, czyli firma farmaceutyczna, płaci szpitalowi wynagrodzenia za badania kliniczne skuteczności leków, a nie za leczenie pacjentów. VI. PRAWO TELEKOMUNIKACYJNE Ministerstwo finansów przewiduje możliwość objęcia podatkiem od nieruchomości kabli telekomunikacyjnych.
W odpowiedzi na interpelację poselską nr 7243/12 Minister Finansów poinformował, iż resort rozważa możliwość objęcia podatkiem od nieruchomości kabli telekomunikacyjnych. Ma mieć to związek ze zdefiniowaniem w Ustawie z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu usług i sieci telekomunikacyjnych obiektu liniowego, jako obiektu budowlanego, którego charakterystyczną cechą jest długość. Definicja ta wskazuje między innymi na linie kablowe podziemne i naziemne. Obiekty takie, zgodnie z definicją, mieszczą się w katalogu budowli. Ministerstwo poinformowało, iż ponieważ Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych, definiując budowlę dla celów podatku od nieruchomości, odwołuje się do tegoż pojęcia budowli, należy rozważyć, czy linie kablowe nie powinny być tymże podatkiem objęte. Ostateczna stanowisko w sprawie nie zostało na dzień dzisiejszy przez Ministerstwo Finansów określone. VII. PRAWO ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCHNie można wymagać więcej od wykonawcy obcokrajowca Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 23 sierpnia 2012 r., KIO 1718/12
Niedopuszczalna jest taka wykładnia przepisu art. 24 ust. 1 pkt 8 ustawy – Prawo zamówień publicznych, która prowadziłaby do nałożenia na wykonawców pochodzących spoza terytorium Polski dalej idących wymagań niż względem wykonawców krajowych.Również zgodnie z zasadą zachowania uczciwej i równej konkurencji pomiędzy wykonawcami w postępowaniu o zamówienie publiczne, wyrażonej w przepisie art. 7 ust. 1 p.z.p., nie jest dopuszczalne nakładanie zwiększonych obowiązków na wykonawcę zagranicznego. Nawet takie przesłanki jak ochrona interesu zamawiającego, czy nawet ochrona szeroko rozumianego interesu publicznego nie mogą prowadzić do naruszenia fundamentalnej zasady równości wobec prawa oraz zasadami równego i uczciwego traktowania wykonawców biorących udział w postępowaniu. Nie można zmieniać wymagań w trakcie oceny ofert Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 23 sierpnia 2012 r., KIO 1711/12 Nie jest dopuszczalne dopasowywanie wymagań zamawiającego w zakresie spełniania warunku udziału w postępowaniu na etapie oceny ofert. Prowadzi to do rażącego naruszenia ustawy – Prawo zamówień publicznych, a w szczególności zasady zachowania uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców. Weryfikacja zdolności wykonawcy do realizacji zamówienia dokonywana jest przez Zamawiającego m.in. na podstawie złożonych przez wykonawcę dokumentów, żądanych w celu potwierdzenia spełniania warunków udziału w postępowaniu, których ocena następuje w oparciu o ukształtowany i zamieszczony w ogłoszeniu o zamówieniu oraz SIWZ opis sposobu dokonania oceny spełnienia warunków. W wyroku podkreślono, że zamawiający nie może w żaden sposób zmieniać, korygować lub dopasowywać na etapie oceny ofert wcześniejszych wymagań w zakresie spełniania warunku udziału w postępowaniu. Opis sposobu dokonania oceny spełnienia warunków musi być jednoznaczny, a dokumenty, jakimi ma wykazać się wykonawca, aby wypełnić wymagania zamawiającego, muszą być konkretnie określone. Nie jest dopuszczalne żadne dostosowywanie w tym zakresie. VIII. PRAWO PRACYDo końca września pracownicy mogą wykorzystać zaległy urlop wypoczynkowy.
Do końca września 2012 r. pracownicy musieli wykorzystać zaległy urlop z 2011 r. Nieudzielenie pracownikowi urlopu w roku, w którym pracownik nabył do niego prawo, a w przypadku przesunięcia tego urlopu na rok następny – w terminie do 30 września, stanowi naruszenie obowiązujących przepisów i może skutkować odpowiedzialnością z tytułu popełnienia wykroczenia przeciwko prawom pracownika zagrożonego karą grzywny od 1 tys. zł do 30 tys. zł. Nieudzielenie pracownikowi urlopu w wyznaczonym terminie nie oznacza, że pracownik traci prawo do takiego urlopu. Roszczenia ze stosunku pracy przedawniają się z upływem trzech lat od dnia, w którym stały się wymagalne. Dotyczy to również roszczenia o udzielenie urlopu wypoczynkowego. Kluczowym jest jednak, że pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Sytuacje, w których może dojść do powstania zaległości urlopowych reguluje ściśle Kodeks pracy. Okolicznościami tymi są np. przesunięcie urlopu na wniosek pracownika lub z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy, przesunięcie urlopu, jeżeli pracownik nie może rozpocząć urlopu w ustalonym terminie z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy, odwołanie pracownika z urlopu. Tylko wymienione w Kodeksie Pracy okoliczności usprawiedliwiają wykorzystanie urlopu w terminie późniejszym niż do końca danego roku kalendarzowego. IX. PRAWO BUDOWLANEWyrok Sadu Apelacyjnego w Warszawie – inwestor oprócz uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę musi dbać o jej utrzymanie do dnia zakończenia inwestycji.Jeśli zdecyduje się na rozpoczęcie prac przed uprawomocnieniem się decyzji, ponosi związane z tym ryzyko. W wyroku z dnia 21 września 2012 r. [sygn. akt VI ACa 352/12] Sąd Apelacyjny w Warszawie, w sporze pomiędzy Spółką Budimex S.A. a Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad, utrzymał w mocy orzeczenie Sądu Okręgowego, które przyznało Spółce od GDDKiA należność tytułem kar umownych w związku z brakiem możliwości dokończenia budowy i uzyskania wynagrodzenia umownego. Inwestycja, której dotyczył spór, nie mogła być kontynuowana w związku z cofnięciem nieprawomocnego pozwolenia na budowę przez Sąd Administracyjny.
Wyrok powyższy oznacza przyjęcie, iż inwestor ponosi odpowiedzialność za prawomocność aktów administracyjnych, na podstawie których ma być prowadzona budowa. W przypadku utraty tego ich atrybutu przed dniem zakończenia inwestycji, winien on ponosić odpowiedzialność wobec wykonawców, za negatywne następstwa finansowe takiego stanu rzeczy dla nich. Należy wskazać, iż taka linia orzecznicza, prowadzi do zabezpieczenia interesów przedsiębiorców budowlanych, którzy nie będą narażeni na ponoszenie strat w związku z pośpiechem inwestorów, czy też nierzetelnością dokumentacji przez nich dostarczonej. Z drugiej strony taka wykładnia prawa będzie prowadziła do wydłużenia procesu inwestycyjnego. Należy bowiem spodziewać się, iż w związku z treścią orzeczenia, inwestorzy będą odtąd starali się czekać ze zlecaniem wykonania robót budowlanych do chwili uprawomocnienia się decyzji o udzieleniu pozwolenia na budowę, oraz innych wymaganych przepisami prawa aktów administracyjnych. W przypadku zaskarżenia aktów na podstawie których mają być wykonywane prace, wydłużenie się procesu inwestycyjnego może być znaczne. Jednakże oceniając doniosłość rozstrzygnięcia Sądu, należy mieć w pierwszej kolejności na względzie znaczne zwiększenie bezpieczeństwa przedsiębiorcy budowlanego, w związku z zawieranymi przezeń kontraktami. Dlatego też winno ono zostać ocenione pozytywnie. Wyrok Naczelnego Sadu Administracyjnego – decyzję legalizującą samowolę budowlaną, gdy dotyczy ona obiektu objętego ochroną konserwatorską, wydaje Wojewódzki Konserwator Zabytków. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 czerwca 2012 r., sygn. akt II OSK 524/11 Naczelny Sad Administracyjny, rozpoznając spór dotyczący tego, czy dla przeprowadzenia postępowania naprawczego na podstawie art. 51 ustawy prawo budowlane, w stosunku do samowoli budowlanej w obrębie obiektu objętego opieką konserwatorską, konieczne jest wydanie stosownej decyzji administracyjnej przez Wojewódzkiego konserwatora zabytków, orzeczeniem z dnia 20 czerwca 2012 r. [sygn. akt II OSK 524/11] dokonał wykładni przepisów dwóch ustaw – ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane oraz ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Na podstawie dokonanej wykładni Sąd przyjął tezę, iż skoro inwestor, który chce legalnie przystąpić do prac budowlanych przy obiekcie znajdującym się na obszarze wpisanym do rejestru zabytków, musi przedstawić organowi nadzoru budowlanego decyzję Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, udzielającą zgody na prowadzenie takich prac, to analogicznie zobligowany jest on do uzyskania decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w przypadku prowadzenia postępowania związanego z legalizacją robót budowlanych wykonanych przy takim obiekcie. Jednocześnie Sąd podkreślił, iż zgoda na legalizację samowoli budowlanej, musi być w takich okolicznościach wydana w formie decyzji administracyjnej. W sprawie w której orzeczenie to zostało wydane stanowiło to podstawę do uwzględnienia skargi, w związku z faktem, iż Organ Nadzoru Budowlanego, odmówił wszczęcia postępowania naprawczego na podstawie stanowiska Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków wyrażonego w formie opinii nie decyzji. Przedsiębiorcy z sektora budowlanego apelują do Senatu, o nieprzyjmowanie nowelizacji Ustawy Prawo Zamówień Publicznych, uchwalonej przez SejmDnia 14 września 2012 r. została przyjęta przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej nowelizacja Ustawy prawo zamówień publicznych. Zmiana jej art. 24, który w nowym brzmieniu zakłada możliwość trzyletniego wykluczenia w zakresie zdolności stawania do przetargów rozpisywanych w trybie tej ustawy, przez przedsiębiorców, którzy jako wykonawcy zostali przez zamawiającego obciążeni karą umowną o wartości wyższej niż pięć procent wartości kontraktu, jest wyjątkowo niekorzystna dla borykającej się już w tej chwili z kłopotami finansowymi branży budowlanej. Zdaniem Prezesa Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa, Marka Michałowskiego, wciągnięcie danego podmiotu w związku z planowaną nową treścią art. 24 p.z.p. na „czarna listę”, będzie w praktyce oznaczało likwidację firmy. Zmiana w prawie zamówień publicznych jest również krytykowana przez niektórych inwestorów, w tym Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad. X. PRAWO ADMINISTRACYJNE Odesłanie w przepisach do ustawy Kodeks Postępowania Administracyjnego nie rozstrzyga o dopuszczalności skierowania sprawy na drogę postępowania przed sądami administracyjnymi Postanowienie Naczelnego Sadu Administracyjnego z dnia 14 września 2012 roku, sygn. akt II GSK 1417/12 Postanowieniem z dnia 14 września 2012 r. [sygn. akt II GSK 1417/12] Naczelny Sad Administracyjny, nie uwzględniał skargi kasacyjnej na orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, w którym odrzucono skargę na postanowienie Organu podatkowego. Postanowienie dotyczyło zabezpieczenia w wyniku kontroli dwóch automatów do gry. WSA wskazał, iż postanowienie to wydane zostało przez ten organ w postępowaniu kontrolnym, które to postępowanie to jest odrębnym trybem od postępowania administracyjnego. Naczelny Sąd Administracyjny, do którego wpłynęła skarga kasacyjna na to orzeczenie, stanowisko takie podtrzymał. Oparte zostało ono o tezę, że fakt, iż przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej zawierają, w zakresie nieuregulowanym w jej treści odesłanie do przepisów Ustawy Kodeks Postępowania Administracyjnego, nie przesądza o dopuszczalności wniesienia skargi w postępowaniu przed sądami administracyjnymi i nie oznacza w tym konkretnym przypadku nadania postępowaniu kontrolnemu prowadzonemu przez organy podatkowe, charakteru postępowania administracyjnego. W uzasadnieniu postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazano, iż postanowienia wydawane przez organy podatkowe w toku postępowania kontrolnego, nie mają charakteru aktów rozstrzygających o prawach i obowiązkach podmiotów poddawanych kontroli, a jedynie mogą do rozstrzygnięć mających taki charakter prowadzić. Nie przysługuje wobec tego na nie skarga do sądów administracyjnych. Nadto podkreślono, iż postępowanie kontrolne w toku którego dochodzi do zabezpieczenia rzeczy, nie stanowi postępowania egzekucyjnego lub zabezpieczającego przewidzianego w przepisach Kodeksu Postępowania Administracyjnego.