80-433 Gdańsk, ul. Zawiszy Czarnego 6/1 58 340 47 63 Email: kancelaria@fortuna-krp.pl

Praca na wysokości bez badań profilaktycznych – ARTYKUŁ TRÓJMIASTO.PL

Zdarza się, że w trakcie pracy pracodawca prosi nas o wykonanie dodatkowych obowiązków. Warto pamiętać, że niektórych z nich nie możemy wykonywać bez dodatkowych badań lub przeszkoleń. W takiej sytuacji znalazł się nasz czytelnik.

Od kilku lat pracuję na stacji paliw jako wydawca/sprzedawca paliw. Niedawno pracodawca dodał nam nowy obowiązek – mamy kontrolować, czy pod koniec pracy kierowców ich cysterny są puste. Kontrola polega na wchodzeniu na cysternę i przez włazy na górze stwierdzanie, czy jest ona opróżniona. Czy bez odpowiednich badań wysokościowych możemy bez konsekwencji odmówić wykonywania tych czynności? Jak mamy reagować na próby szantażu ze strony kierownictwa? Czy jeśli nie przejdziemy takich badań, to pracodawca może nas zwolnić? Zależy nam na pracy, ale też się martwimy o swoje zdrowie i bezpieczeństwo.

W pierwszej kolejności należy rozważyć, czy opisane przez czytelnika czynności stanowią pracę na wysokości, a jeśli tak – to jakie obowiązki spoczywają na pracodawcy w związku z powierzeniem pracownikowi takiej pracy.

Praca na wysokości została zdefiniowana w § 105 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Jest nią praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1 m nad poziomem podłogi lub ziemi, za wyjątkiem prac na powierzchni – niezależnie od wysokości, na jakiej się znajduje – osłoniętej ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami oszklonymi albo wyposażonej w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości. Wydaje się, że specyfika budowy cysterny nie umożliwia opisanej ochrony, w związku z czym wskazane przez czytelnika czynności stanowią pracę na wysokości.

Praca na wysokości zgodnie z ww. rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej – stanowi pracę szczególnie niebezpieczną – i to niezależnie od tego, czy czynności na wysokości są wykonywane stale, czy tylko sporadycznie. Taka kwalifikacja wiąże się z nałożeniem na pracodawcę szeregu obowiązków, mających na celu ochronę zdrowia i życia pracowników. Pracodawca zobowiązany jest zapewnić pracownikom bezpośredni nadzór nad tymi pracami wyznaczonych w tym celu osób, odpowiednie środki zabezpieczające oraz instruktaż pracowników obejmujący w szczególności:
imienny podział pracy, kolejność wykonywania zadań, wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy poszczególnych czynnościach.

Na powierzchniach wzniesionych na wysokość powyżej 1 m nad poziomem podłogi lub ziemi powinny być zainstalowane balustrady składające się z poręczy ochronnych, co do których wymogi zostały ściśle uregulowane w ww. rozporządzeniu, natomiast jeśli ich zastosowanie jest niemożliwe ze względu na rodzaj i warunki wykonywania prac – co wydaje się występować w niniejszej sprawie – należy stosować inne skuteczne środki ochrony pracowników przed upadkiem z wysokości.

Odnosząc się natomiast do kwestii profilaktycznych badań lekarskich, należy zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 229 § 4 Kodeksu pracy pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie. Co więcej, zgodnie z załącznikiem nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy – Wskazówki metodyczne w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników – praca na wysokości stanowi czynnik szkodliwy lub uciążliwy.

Z powyższego wynika zatem jednoznacznie, że zmiana warunków pracy, polegająca na powierzeniu pracownikowi pracy na wysokości – nawet jeśli nie zmienia się stanowisko pracy pracownika – bezwzględnie wymaga przeprowadzenia profilaktycznych badań lekarskich, zakończonych orzeczeniem stwierdzającym albo brakiem przeciwwskazań do danej pracy, albo ich istnienie. Tym samym pracodawca przed powierzeniem pracownikowi pracy na wysokości winien skierować pracownika na profilaktyczne badania lekarskie, w skierowaniu wskazując jako czynnik szkodliwy czy uciążliwy – prace na wysokości. Pracownik natomiast jest zobligowany poddać się takim badaniom. Badania odbywają się na koszt pracodawcy.

Należy przy tym podkreślić, że pracownik ma prawo odmówić wykonywania poleceń pracodawcy w warunkach, które nie odpowiadają przepisom o bezpieczeństwie i higienie pracy, a tym samym stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika. Tym samym – dopóki orzeczenie lekarza profilaktyka o braku przeciwwskazań do pracy na wysokości nie zostanie wydane – pracownik ma prawo odmówić wykonania poleceń pracodawcy dotyczących wykonywania pracy na wysokości. Z tego tytułu nie mogą pracownikowi grozić sankcje w postaci rozwiązania stosunku pracy czy też kar porządkowych.

Co więcej, polecenie wykonywania pracy na wysokości bez uprzedniego skierowania na badania lekarskie czy też naruszenie innych obowiązków pracodawcy związanych z pracą na wysokości może się wiązać z odpowiedzialnością pracodawcy. Zgodnie z art. 283 Kodeksu pracy: „Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1 tys. zł do 30 tys. zł”, natomiast stosownie do art. 220 Kodeksu karnego: „Kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie dopełnia wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat trzech”. O naruszeniach ze strony pracodawcy można powiadomić Państwową Inspekcję Pracy czy organy ścigania.

Jednakże należy także mieć na uwadze, iż jeśli lekarz medycyny pracy stwierdzi u pracownika przeciwwskazania do wykonywania pracy na wysokości, wówczas pracodawca nie tylko nie może dopuścić pracownika do pracy, ale także jest uprawniony wypowiedzieć pracownikowi umowę o pracę. Przeciwwskazania lekarskie do wykonywania chociażby jednego z obowiązków pracownika na danym stanowisku pracy mogą bowiem stanowić uzasadnienie wypowiedzenia umowy o pracę.

Czytaj więcej na:
https://praca.trojmiasto.pl/Praca-na-wysokosci-bez-badan-profilaktycznych-n141578.html#tri